جامعه ایران در حال بیرون آمدن از خواب سنتی و شروع تجربه دنیای مدرن است - پرسینا بلاگ

به گزارش گروه دانشگاه خبرنگاران به نقل از روابط عمومی شبکه چهار سیما، بیست و چهارمین قسمت از برنامه تلویزیونی شوکران با حضور باقر ساروخانی متفکر و جامعه شناس 80 ساله و استاد پیشکسوت دانشگاه تهران، شب گذشته دوشنبه 25 آذر از شبکه چهار سیما روی آنتن رفت.

باقرساروخانی به پرسش هایی همچون آیا اساسا انرژی ای برای مردم باقی مانده که جامعه را بازسازی نمایند؟ چگونه می توان در برابر انحطاط کشور ایستاد؟ چگونه سرطان سرمایه داری رانتی، خون مردم را می خورد و محرومان را از کردستان تا سیستان و بلوچستان، بیش از پیش به حاشیه می راند؟ آیا چنانکه بعضی فیلسوفان می گویند، جامعه ایرانی احمق شده است؟ آیا فروپاشی اجتماعی، قابل ترمیم است یا انحطاط ایران، سرنوشتی اجتناب ناپذیر است؟ اگر جامعه شناسی ناکارآمد گردد و جامعه شناسان شکست بخورند، آیا یک جامعه می تواند پیشرفت کند و به توسعه برسد؟ در شوکران پاسخ گفت.

پیغام فضلی نژاد سردبیر برنامه در ابتدای شوکران بیست و چهارم گفت: بعضی جامعه شناسان نسل اول معتقدند جامعه ایران پرگو، کم توان و اندک نویس با سطح سواد عمومی رو به تنزل ارزیابی می نمایند. بعضی دیگر معتقدند جامعه احمق است و حماقت به یک عنصر شخصیتی در میان نسل جوان تبدیل شده است. تاریخ دانان هم جامع ایران را لوس و طلبکار می دانند و در مجموع نمره خوبی به جامعه ایران نمی دهند.

شما به عنوان کسی که نیم قرن روی جامعه ایران مطالعه علمی و عملی نموده اید، چه جامعه ای را پیش روی خودتان تصور می کنید؟

ساروخانی توضیح داد: جامعه ایران در حال بیرون آمدن از خواب سنتی و آغاز تجربه دنیای مدرن است، بنابراین جامعه در حال انتقال است و مسائل خاص خودش را دارد. مثلاً قدیم زن ها شاغل نبودند و تحصیلات بالایی نداشتند، اما الان شاغل هستند و حتی درآمد بالاتری از شوهر دارند. یا قرن ها پدرسالاری در خانواده های ایرانی حاکم بود، الان چه چیزی باید جایش قرار دهیم؟

وی ادامه داد: دو تفکر در قبال مسائل جامعه ایرانی وجود دارد؛ یک تفکر ناامید نماینده است و تفکر دیگر سعی می نماید برای مسائل راه چاره پیدا کند و امیدوار باشد. اگر می بینیم که آسیب های اجتماعی بالا رفته و رسانه های رسمی در قبال قدرت شبکه های اجتماعی ضعیف می گردد، طبیعتاً کتاب به حاشیه می رود و مطالعه کمتر می گردد. بعضی معتقدند این ذات جامعه است و راهی برای آن وجود ندارد، اما من با این عقیده مخالفم و معتقدم یک جامعه هوشیار باید برای مسائل خود راه چاره پیدا کند. مثلاً وقت می بینیم کتاب به حاشیه رفته است، کتاب صوتی را ترویج کنیم یا خود کتاب را به رسانه بیاوریم. جامه شناسی باید برای مسائل راه چاره پیدا کند.

جامعه شناسان چرا نمی توانند یک عکس هوایی از مسائل و بحران های جامعه ایران ارائه و برای مبنای متغیر های آن، آغاز به تحلیل وضع موجود کند. متأسفانه ما هنوز تحلیلی از وضع موجود نداریم.

ساروخانی افزود: تردیدی نیست که نباید فقط درخت را دید و باید جنگل را هم دید. جامعه ای پیش روی ماست که بحران های متعدد دارد. خطری که علم ما را تهدید می نماید، آکادمیسم است. یعنی دیوار های بلندی در دانشگاه فراوری کنیم، در حلقه های خودمان قرار بگیریم و با واقعیت درگیر نشویم. این مشکل بزرگی است، جامعه شناس باید واقعیت جامعه را ببیند و آن را تحلیل کند. این رسالت جامعه شناسی است. اگر جامعه شناسی از واقعیت دور گردد، قطعاً اشتباه نموده است. خطر آکادمیسم این است که جامعه شناس از واقعیت ارتزاق می نماید، اما اگر نگوید من مدیون جامعه هستم، اشتباه بزرگی نموده است.

این نظریه پرداز علم ارتباطات با تأکید بر سریع و عمیق بودن پاسخ های جامعه شناسان به مسائل جامعه گفت: مهجور ماندن جامعه شناسی خطر بزرگی برای جامعه است، یعنی جامعه ای که جامعه شناسی را نبیند یا نخواهد ببیند. جامعه بدون فرهنگ، جامعه طبیعی نیست. ما حتی اگر آپارتمان سازی می کنیم باید فرهنگ آن را ایجاد کنیم. یعنی تکنولوژی باید بتواند در جهت فرهنگ حرکت کند.

وی گفت: باید برابری و فرصت آموزشی یکسان ایجاد کرد. جامعه ای، جامعه است که بتواند از همه فرصت ها استفاده و جوانانش را تربیت کند تا خدمتگزار جامعه باشند. جامعه ای بیدار است که قدر انسان هایش را بداند و به آن ها فرصت ارتقاء و کار بدهد.

ساروخانی با بیان اینکه ما نباید وابسته به تئوری های غرب باشیم و باید خودمان تئوری سازی کنیم؛ تأکید کرد: که اگر جامعه شناسی به جامعه احساس دین نکند، حتماً اشتباه نموده است، بنابراین تئوری هایش هم در خلاء قرار می گیرد. اما اشتباه آنجاست که فرآورده های علمی دنیا را نبیند و بخواهد در برج عاج خودش یا جامعه بسته خودش، علم فراوری کند.

استاد پیشکسوت دانشگاه تهران اظهار کرد: اگر در جامعه ای کتاب و کتابت، خواننده و اقبال نداشته باشد، نویسنده هم نمی تواند کار برجسته فراوری کند. باید روزگاری برسد که نویسنده با نوشتن کتابش بتواند ارتزاق و زندگی کند، این نماد توسعه است و چیزی است که امروز در جامعه ما مغفول مانده. خدا نکند این جریان در جامعه ما ادامه پیدا کند! آرزوی بزرگی دارم که شاید بگویید قابل تحقق نیست و آن اینکه هر روستا یک کتابخانه داشته باشد و حتی بالاتر، هر روستایی در خانه اش یک کتابخانه داشته باشد.

وی توضیح داد: دانش یعنی صبر و قناعت. باید سطح توقعمان را از زندگی لوکس پایین بیاوریم، باید قناعت را ارزشمند بدانیم و توقعات مادی چندانی از جامعه نداشته باشیم و برسیم به جایی که بتوانیم کیفی عمل کنیم؛ اگر بتوانیم متعهدانه و آگاهانه عمل کنیم، جامعه خود را تصحیح می نماید.

این جامعه شناس در بخش دیگری از برنامه شوکران گفت: باید از افراط سرمایه داری جلوگیری کنیم و لذت در مصرف بی رویه را جابجا کنیم.

فضلی نژاد به ذکر مثال کیش در یک سخنرانی از ساروخانی اشاره نمود و گفت که چرا کیش؟! چرا سیستان و بلوچستان نه؟ چرا امیدیه نه؟ چرا کردستان نه؟ چرا مناطق محروم نه؟ کمی لوکس فکر نمی کنید؟

ساروخانی اعلام کرد: در آن سخنرانی گفتم که کیش نباید سرزمین اشرافیت باشد، باید سرزمین مردم آزاده ایران باشد. اگر سراوان هم از من دعوت کند، آنجا هم می روم و می گویم باید سروان هم پایلوت و آباد گردد! چرا فرزندان این سرزمین از حقوق طبیعی خودشان از جمله فرصت تحصیل و ارتقاء باید محروم باشند؟! من نه تنها به این موضوع اعتقاد دارم بلکه تجربه زیسته من است، یعنی اگر دولتی نبود که از من حمایت کند، نمی توانستم تحصیلات عالیه داشته باشم، چون خانواده ما از بعد فرهنگی و مالی خیلی ضعیف بود.

وی گفت: من تشبه سیمولیشن و بیگانه سازی از فرهنگ را خطر بزرگ می بینم؛ یعنی جوان ایرانی از نعمات ایران ارتزاق کند، اما هوش و هوسش آمریکا و اروپا باشد و از آن ها الگو بگیرد و نسبت به الگو های ایرانی نه تنها بی تفاوت باشد، بلکه تحقیر هم بکند!

کد ویدیو

دانلود

فیلم اصلی

این جامعه شناس در پاسخ به این پرسش که اگر روزی مقدر گردد، آیا حاضر است جام شوکران را بنوشد، گفت: اگر انسان ایده و عقیده داشته باشد و در آن مصر باشد، هر اقدامی را برای تحقق اندیشه های درستش به کار می گیرد.

گفتنی است؛ شوکران که به اساسی ترین مسایل فکری کشور می پردازد، محصول مشترک شبکه چهار سیما و حوزه هنری است. این برنامه دوشنبه هرهفته ساعت 21 شامگاه با سردبیری و اجرای پیغام فضلی نژاد روی آنتن تلویزیون می رود. بازپخش شوکران روز های سه شنبه 10 صبح، آدینه 14 ظهر، شنبه 1 بامداد است.