مدرسه جادوگری شاه سلطان حسین! - پرسینا بلاگ

جواد نوائیان رودسری| صفویه دودمانی بود که توانست ایران را پس چند قرن بحران ناشی از هجوم مغول و تاراج تیمورلنگ، دوباره زیر پرچمی واحد، متحد کند. شاه اسماعیل یکم، سرسلسله این دودمان، با رسمی کردن مذهب شیعه در کشور، زمینه اتحاد بیشتر مردم را فراهم کرد. اوج اعتلای صفویان را باید در عصر شاه عباس یکم جست وجو کنیم؛ او را به حق باید قدرتمندترین فرد این خاندان دانست که بر اریکه قدرت تکیه زده است.

با این حال، پس از مرگ شاه عباس، فرایند حاکمیت صفویان بر ایران، سیری نزولی به خود گرفت. بیشتر شاهان بعدی، تربیت شدگان حرمسرا های عریض و طویل بودند و بر تنشان، اثری از زخم های ناشی از جنگ یا فعالیت های سیاسی دیده نمی شد و فکرشان نیز، در میدان سیاست ورزی، پرورش نیافته بود.

آن ها در واقع سرمایه هایی را که پیشینیان فراهم آورده بودند، مصرف می کردند و چیزی بر داشته هایشان نمی افزودند. شورش ها و بحران های متعددی که به ویژه در دهه آخر دوره صفویه، در گوشه و کنار کشور آغاز شد و سپس به اوج رسید، ناشی از همین ناکارآمدی بود.

آموزش علمی و عملی جادو!

در سال های پایانی دوره صفویه، شرایط به مراتب وخامت بیشتری یافت. شاه سلطان حسین صفوی، خود نمونه بارزی از افراد ساده لوح، خرافاتی و پرورش یافته حرمسرا بود. علاقه وی به جادو تا آن جا پیش رفت که بیشتر وقتش را با رمالان و منجمان می گذراند و بدون اجازه آن ها آب نمی خورد. شاه سلطان حسین بیشتر روز را در اوهام می گذراند.

او برای خود کتابخانه هایی ترتیب داده بود که تعداد زیادی از کتاب های علوم غریبه و جادو در آن قرار داشت. این کتاب ها معمولا وِرد هایی را تجویز می کرد که شاه خیال پرداز صفوی، در طول روز، زیر لب می خواند و احساس امنیت و قدرت می کرد.

بار ها پیش آمده بود که بعضی علمای وقت، درباره بی اثر بودن این اقدامات و کراهت آن، مطالبی را به شاه یادآوری می کردند، اما او انگار نه انگار! علاوه بر این کتابخانه، شاه معتقد بود که باید عملاً به فنون کیمیاگری و جادو ورود کند و این کتاب ها برای نیل وی به اهدافش کافی نیست.

اتاق اسرارآمیز

به این ترتیب، کسب وسایل و مواد عجیب و غریب برای فعالیت های جادوگری هم به فهرست علاقه مندی های شاه سلطان حسین اضافه شد. محمد هاشم آصف، در کتاب رستم التواریخ که در دوره زندیه به رشته تحریر درآمد و موضوع آن وقایع دوران آخرین شاه دودمان صفوی و سپس، استیلای افغان ها بر اصفهان است، مطالبی شگفت انگیز در این باره نقل می کند. وی می نویسد: آن سلطان را عجایب خوان هایی بود که اشیای عجیبه و چیز های غریبه بسیار در آن نهاده بود.

این چیز های عجیب و غریب، در واقع مواد بی ارزش، اما نایابی بودند که رمالان سودجو، آن را با مبالغ زیاد در اختیار شاه قرار می دادند یا با هدیه آن ها، زمینه کسب منفعت در جای دیگر را به دست می آوردند.

اکسیر بازی های شاه!

گزارش های تاریخی نشان می دهد که در آزمایشگاه شاه سلطان حسین، انواع و اقسام لوازم جادو و کیمیا، به همراه مواد لازم، یافت می شد؛ پوست مار سیاه، پوست سوسمار، چند کله گوسفند با نقش و نگار و دو سه تا جمجمه انسانِ روغن مالی شده! افزون بر این ها، تعداد زیادی گرد رنگی هم وجود داشت که در شیشه های مختلف نگهداری می شد و ترکیب آن ها معلوم نبود.

شاه از این گردها، با عنوان اکسیر یاد می کرد و مدعی بود که هر کدام اثری خاص در زندگی انسان ها دارد و می تواند مثلاً، خوشبختی و بدبختی آدمیزاد را رقم بزند! جالب این جاست که واپسین شاه صفوی، اطرافیان را ویزیت هم می کرد و برای آن ها با این اکسیرها، نسخه می نوشت و آن بخت برگشته ها ناچار بودند که دستورالعمل سلطان را اجرا کنند؛ معلوم نیست چه تعداد از اطرافیان وی، به واسطه این گرد های رنگارنگ مسموم و معدوم شده اند؟!

نمایش های محیرالعقول

با بعضی از این اکسیرها، می شد نمایش های جذابی اجرا کرد. یکی از آن ها به نام رمل الصعود، در صورتی که حرارت می دید، می جوشید و از جام شیشه ای بالا می آمد، سرریز می شد و به پایین می ریخت و در این وقت، ناگهان با صدایی مهیب منفجر می شد و ترس و وحشت ایجاد می کرد.

جالب این جاست که شاه سلطان حسین این اکسیر را به عنوان معجون بیهوش کننده مورد استفاده قرار می داد و معتقد بود که صدای جادویی آن، انسان را بیهوش می کند؛ احتمالا نوکران درگاه هم باید برای دلخوشی شاه موهوم باف صفوی، خود را به بیهوشی می زدند!

به غیر از رمل الصعود که از اکسیر های مورد علاقه شاه بود و آن را رمالی حقه باز برای وی فراهم می کرد، اکسیری دیگر به نام رمل متلوّن هم در آزمایشگاه شاه سلطان حسین پیدا می شد که برای او بسیار واجد اهمیت بود. شاه ادعا می کرد اگر هنگام خواب، مقداری از این اکسیر رنگارنگ را روی سینه فردی بریزند، او همه اسرارش را بازگو و راز های مگو را فاش خواهد کرد.

جالب این جاست که اطرافیان شاه، برای دلخوشی او ناچار بودند اسرار موهوم را هنگام خواب بر زبان آورند؛ البته بسیار کنترل شده و به صورتی که علاقه شاه به خودشان را برانگیزانند!

به هر حال، این مدرسه و آزمایشگاه عریض و طویل و آن اکسیر های عجیب و غریب، نتوانست مانع سقوط اصفهان شود. شورشیان افغان خود را به پشت دروازه های شهر رساندند و با سقوط اصفهان، شاه سلطان حسین مدتی را در زندان گذراند و با پیچیدن شایعه حمایت عثمانی ها از وی، گردن زده شد.

منبع: روزنامه خراسان

سفرهای ادلیا: سفرهای ادلیا: ارزانترین تورهای مسافرتی اروپایی، آسیایی و کانادا