از دنیای زیبای بلوچ ها - پرسینا بلاگ

تاریخ قوم بلوچ

اگر برای آشنایی با بلوچ ها به کتب تاریخی بازگردید و از ابتدا به اولین نوشته های کتبی دنیا نگاهی بیندازید، نام قوم بلوچ را در حکاکی های هخامنشی یا در نوشته های یونانی خواهید یافت. نوشته هایی که به سال های قبل از میلاد باز می شود. به طور مثال، در کتیبه بیستون و کتیبه ای در تخت جمشید از قومی به نام گدروزیا (واژه بلوچ را مشتق از کلمه بدروچ یا گدروچ می دانند) که همان مکه (MAKA) با تلفظ مچیه (MACHIYE) است، یاد شده که باستان شناسان می گویند از واژه مکران گرفته شده و تعیین نماینده ناحیه ای در سواحل بلوچستان غربی است. اگر به سراغ نوشته های هرودوت هم برویم، چنین یافته هایی را پیدا خواهیم کرد. هرودوت می گوید که در ناحیه مکران در سواحل خلیج فارس قوم موکی ها یا ماکاها زندگی می نمایند و یکی از 14 ولایات را در زمان داریوش هخامنشی تشکیل می دهند. اما مکران چه ربطی به بلوچ ها دارد؟

باید بگوییم که مکران منطقه ای در جنوب و شرق بلوچستان است که بعدها بلوچ ها در آن ساکن شدند. نویسندگان در کتب تاریخی از دو قوم به نام کوچ و بلوچ (قفص و بلوص) یاد می نمایند که در شرق کرمان زندگی می کردند و سپس وارد مکران شده اند. پس از حمله سلجوقیان به کرمان بود که مردم بلوچ مهاجرت خود را از شرق کرمان و مکران تا درون مرزهای شرقی هند ادامه دادند.

موقعیت جغرافیایی مردم اقوام بلوچ در استان بلوچستان

سرزمین اقوام بلوچ در دوره قاجار به دو قسمت بلوچستان غربی و شرقی تقسیم شد که بخش شرقی آن در پاکستان قرار گرفته است و هم اکنون استان شرقی پاکستان را تشکیل می دهند. بخش بلوچستان غربی هم درون مرزهای ایران، بخش هایی از استان سیستان و بلوچستان را دربرگرفته است. منطقه سرحد و مکران در این استان را اقوام بلوچستان تشکیل داده اند. در این استان شهرستان های زاهدان، خاش، میرجاوه، ایرانشهر، سرباز، چابهار و سراوان را اقوام بلوچ تشکیل می دهند.

روز دوم مارچ مصادف با 12 اسفند را روز دنیای فرهنگ بلوچ نامگذاری کرده اند.

جذابیت های اقوام بلوچ برای گردشگران

در طول تاریخ اقوام بلوچ را به عنوان اقوام کوچنده ای می شناسند که عموما از مراکز سیاسی دور بوده و همانند عشایر زندگی می کردند. امروزه هم روش اداره هر طایفه بلوچ با گذشته چندان تفاوتی نداشته و همچنان فرهنگ اصیل و شیوه های زندگی جذاب خود را حفظ کرده اند. روش زندگی اقوام بلوچ برای تمام گردشگران ایرانی و خارجی جذابیت خاصی پیدا کرده و شما را به دنیای زیبای بلوچ ها می برد. دنیایی که با لباس های سوزن دوزی شده رنگارنگ، گاهی چشمانی روشن و سبز، صورت هایی کشیده و گونه هایی برجسته، قد بلند و رشید و اخلاقی بسیار مهربان نواز و صمیمی پر شده است.

اقوام و طایفه های بلوچ

امروزه پس از گذشت تاریخ پر فراز و نشیبی که بر اقوام بلوچ گذشته است، می توان طوایفی با نام های بامری، یاراحمدزیی، گمشادزیی، شیرخان زیی، سمال زیی یا همان شه بخشی، میرمرادزیی، شیرانی، مبارکی، ریگی و تعدادی دیگر است. اقوام دیگری هم هستند که اگر چه اصالتا بلوچ نبوده اند اما امروزه به سبب زندگی در میان مردم بلوچ طایفه های خود را تشکیل داده و به مرور زمان جزوی از اقوام بلوچ شده اند. اقوام بلوچ برای تمام گردشگران دنیا و البته تاریخ شناسان چنان اهمیت و جذابیت دارند که جمعیت این اقوام را در سراسر دنیا شمارش نمودند. تعداد تمام اقوام بلوچ در دنیا و بر اساس آمار سال 1379، هشت میلیون نفر اعلام شده است. قطعا این آمار در سال های اخیر بیشتر هم شده است. عشایر کوتچ و عشایر رابادی در هند بسیار شباهت به اقوام بلوچ ایران دارند که امروزه شیوه زندگی آن ها برای عکاسان و دنیاگردان بین المللی بسیار جذاب شده است. قطعا محققان باید هنوز در زمینه پیشینه اقوام بلوچ در دنیا بیشتر تحقیق و پژوهش نمایند. اگر می خواهید با اقوام کوتچ هند آشنا شوید، مطلب کویر نمکی هند؛ یکی از بزرگترین کویرهای نمکی و عجایب دنیا را در مجله گردشگری خبرنگاران بخوانید.

فرهنگ و زبان اقوام بلوچ

زبان مردم بلوچ را بلوچی می خوانند. محققان بسکمک راجع به ریشه اصلی این زبان تحقیق کرده اند و تئوری های متعددی هم ارائه شده است. به طور مثال عده ای این زبان را برگرفته از زبان پهلوی میانه می دانند. حتی عده ای شباهت های بین زبان مردم بلوچی را با زبان مردم کردی و گیلکی مقایسه کرده اند و آن را برگرفته از زبان پارتی می دانند. در هر صورت آنچه که قطعا همه محققان مطمئن هستند، ریشه بسیار قدیمی و اصیل زبان اقوام بلوچ است.

و اما فرهنگ مردم بلوچ

به جرات می توانیم بگوییم که کمتر قومی را در دنیا پیدا خواهید نمود که همانند اقوام بلوچ غریب نواز و مهمان نواز باشند. اقوام بلوچ مردمی بسیار مهربان هستند که در طول تاریخ ثابت کرده اند به کمک دیگر مردم می شتافتند. کمک رساندن به دیگر افراد نیازمند یکی از خصوصیات شاخص در میان این مردم است. همچنین باید از پایبندی آن ها به قول و قرارهایی که می گذارند یاد کرد. اقوام بلوچ اگر به قولی نان و نمک کسی را بخورند به هیچ عنوان نمی گذارند به آن فرد بدی برسد. بارها پیش آمده که گردشگرانی که به این ناحیه سفر کرده اند، برای تشکر از اقوام بلوچ هدیه ای ناقابل به آن ها داده اند و در مقابل چندین برابر محبت و هدیه دریافت کرده اند. مطمئن باشید که اگر به این منطقه سفر کردید و مهمان سفره یک بلوچی شدید، آن فرد بهترین های خانه اش را در پای سفره برای مهمانش گذاشته است.

صنایع دستی بلوچستان

شاید شما هم لباس های سوزن دوزی شده بلوچ را دیده اید و بسیار آن ها را تحسین کرده اید. لباس هایی که بسکمک از هنرمندان و افراد بالا رتبه برای طراحی لباس های خود از پارچه های بلوچی استفاده می نمایند. اما لباس زنان و مردان بلوچی قدمتی بسیار دیرینه دارد. لباس و مخصوصا شلوار مردان بلوچ را به دوره پارتیان نسبت می دهند. زنان بلوچی نیز لباس های محلی بلوچستان را می پوشند. لباسی که به دلیل تنوع رنگ و نوع دوخت و دوزی که دارد از اصیل ترین لباس های زنان ایرانی در گذشته بوده است و همچنان فرهنگ دوختن چنین پارچه ها و لباس هایی خوشبختانه تا به امروز ادامه یافته است.

سوزن دوزی زنان بلوچی

باید مهم ترین صنایع دستی اقوام بلوچ را سوزن دوزی زنان این قوم نام برد. سوزن دوزی بلوچ ها در تمام دنیا شهرت داشته و خیاط ها و اساتید برجسته دنیای همانند زرخاتون عظیمی، شهناز خلیلی ایرندگان و مهتاب نورزوی را در کارنامه اش دارد. لباس های زنان بلوچی به دلیل جنس پارچه رنگین ابریشمی و سوزن دوزی با نخ های ابریشمی روی این پارچه ها، بسیار گران قیمت هستند. هر دختر بلوچی لباس خود را به سلیقه خود می دوزد و همچنان این سنت را که از مادران و مادرانِ مادران خود به ارث برده، حفظ کرده است.

شاید اولین هنری که تمام زنان بلوچی می آموزند، هنر سوزن دوزی است. بسکمک از گردشگران نیز هنگامی که به بلوچستان سفر می نمایند، به دنبال خرید لباس های بلوچی هستند. امروزه هنر سوزن دوزی زنان بلوچی را در دیگر هنرهای صنایع دستی مانند بدلیجات می توانید ببینید. نوع تزئینات روی لباس ها، نشان دهنده نوع طایفه و قبیله در میان اقوام بلوچ بوده است و این تزئینات تنها برای زیبایی نبوده است.

جاذبه های استان بلوچستان

شهر چابهار با تمام جاذبه های اطرافش

شهر بندری چابهار با ساحل بی نظیری که دارد از دیگر جاذبه های بلوچستان است. کوه های مریخی یا همان کوه های مینیاتوری، دریاچه صورتی تالاب لیپار که به عروس چابهار معروف است، شب های درخشان آب های اقیانوسی و بندر گواتر با پرندگان مهاجرش، قلعه پرتغالی های چابهار، سواحل روستای درک، تمساح پوزه کوتاه این منطقه و جاذبه های بسکمک دیگر را می توان نام برد. جاذبه هایی که هر یک بر زیبایی زندگی اقوام بلوچ افزوده اند و تاثیر گذاشته اند. بسکمک از افسانه ها و اسطوره های مردم بلوچ از این طبیعت خاص و منحصر به فردی که آن ها را احاطه کرده، گرفته شده است. به طور مثال قبرستانی در روستای تیس واقع شده است که به دلیل نوع قبرهایی که در روی صخره ها ساخته شده اند، به قبرستان جن ها معروف شده است. اگر به این منطقه سفر کردید حتما به دیدن دریای بزرگ و کوچک شهر چابهار در جنوب این استان بروید.

گل فشان های نزدیک چابهار از دیگر جاذبه های این منطقه است که یکی از کوه های آتشفانی جذاب ایران را به شما نشان می دهد. بسکمک از گردشگران گل های این کوه آتشفشانی را برای مصارف دارویی و پوست عالی می دانند. این گل فشان ها در دشت کهیر و در میان جاده چابهار به بندرعباس قرار گرفته اند.

قلعه بمپور

قلعه ای در نزدیکی شهر ایرانشهر است که قدمتی مربوط به دوره ساسانیان دارد. هر چند که امروزه تنها خرابه ای بیش از این قلعه روی تپه ای خاکی باقی نمانده است اما شاهدی بر دوران اقتدار خود در گذشته ایران است. کاوشگران و باستان شناسان انگلیسی تاریخ قلعه را به دوران اول تاریخ باز می گردانند و عده ای آن را متعلق به دوره ساسانی و اشکانی می دانند.

سنگ نگاره های بلوچستان

اگر به شهر سراوان در شرق ایرانشهر در بلوچستان بروید، به یکی دیگر از جاذبه های ساخته شده به دست اقوام بلوچ برخورد می کنید. سنگ نگاره هایی که به دوره شکار انسان ها متعلق بوده و اکنون در منطقه ای به نام دره نگاران سراوان قرار گرفته است. این سنگ نگاره ها را می توانید در منطقه هایی به نام کوه مهرگان، دره کندیک، دره شیر و پلنگ، دره درو، کوه تونان، پیر گوران و یا در نزدیکی روستای ناهوک در سر دشت ناهوک و بسکمک مکان های دیگر ببینید. این سنگ نگاره ها آنچنان زیاد هستند و در محدوده وسیعی قرار گرفته اند که می توانند تبدیل به یکی از بهترین جاذبه های گردشگری منطقه برای گردشگران ایرانی و خارجی شوند.

در این سنگ نگاره ها می توانند تصاویری از جنگ ها، کوچ ها و زندگی اقوامی که در گذشته در این منطقه زندگی می کردند ببینید. انسان هایی که شاید از اقوام بلوچ بوده اند یا قبل از ورود اقوام بلوچ به این ناحیه در اینجا زندگی می کرده اند. تاریخ برخی از این سنگ نگاره ها به ده هزار سال پیش بازمی شود.

روستای تیس

اگر به چابهار سفر می کنید، پیشنهاد می دهیم که به دیدن روستایی در مناطق کوهپایه ای شمال غربی این شهر با نام روستای تیس بروید. این روستا که زمانی بندری متعلق به دوره هخامنشیان بوده هم اکنون جاذبه هایی مانند قلعه پرتغالی ها، قلعه انوشیروان، قبرستانی تاریخی و مسجد جامع دیدنی تیس دارد.

جدای از جاذبه های گردشگری که در این منطقه نام بردیم، می توانید با مردم و اقوام بلوچ در نواحی مختلف این استان همراه بوده و حتی در اقامتگاه های محلی که در سال های اخیر در شهرهای این منطقه ساخته شده اند، اقامت بگیرید.

یومی بلاگ: یومی بلاگ | آرشیو خبری و مقالات متنوع وب