فصل خزان محله های قدیمی - پرسینا بلاگ

خبرنگاران- سمیرا باباجانپور: با وجود اینکه رشد و توسعه منطقه 5 تهران پس از دهه 50 اتفاق افتاده است و در ظاهر منطقه ای با خیابان ها و کوچه های نوساز به نظر می رسد اما محله های اصیل و قدیمی مانند کن، باغ فیض، حصارک، مرادآباد و شهرزیبا، سال ها است زیر سایه فرسودگی پنهان شده اند.

شهرزیبا، یکی از محله هایی است که به ظاهر در چند سال گذشته توسعه پیدا کرده است. این توسعه که بیشتر در بخش های غربی و جنوبی آن اتفاق افتاده است، هیچ ارتباط هویتی با بافت مرکزی این محله ندارد. جواهر نصیحت کن از اعضای شورای محلی در دوره قبل در این باره می گوید: این محله که بخشی از اراضی کن محسوب می شد و به سبب قابل کشت نبودن به چاله سنگی معروف بود، در دهه 30 و همزمان با توسعه شهرک سازی در تهران، به وجود آمد. تبدیل محله چاله سنگی به شهرزیبا، حکایت خاص خود را دارد. در سال 1336 با طراحی مهندسان ایتالیایی، این شهرک به بهره برداری رسید و در اختیار کارمندان دولت قرار گرفت. طراحی قرمز رنگ ساختمان ها، نماسازی و البته ایجاد نوع جدیدی از شهرسازی در این محله موجب شد تا توجه بسیاری به این محله جلب شود تا دیگر مردم، این محله را به نام شهرزیبا بنامند و نام چاله سنگی به حافظه تاریخ سپرده شود. همان سال ها، جذابیت این محله به قدری بود که عروس و دامادها برای فیلم های عروسی شان در کوچه و خیابان های شهرزیبا قدم می زدند و ساختمان های رنگارنگ این محله لوکیشن بسیاری از فیلم ها قدیمی بود.

اما این، تنها چهره بزک کرده شهرزیبا است. امروز شهرزیبا سیمای فرتوتی دارد. پس از گذشت بیش از 60 سال از ساخته شدن این محله، ساختمان ها از رنگ و رو افتاده اند، سیستم های برق کشی، لوله کشی آب و فاضلاب نوسازی نشده اند و پی های ساختمان استحکام گذشته خود را ندارند. با توجه به عمر مفید 40 ساله ساختمان ها در تهران، به نظر می رسد ساختمان های محله شهرزیبا تا همین امروز، بیش از 20 سال بیشتر عمر کرده اند و باید در چند سال آینده برای نوسازی آنها فکری اساسی کرد.

• چهره خمیده حصارک و مرادآباد

سال ها پیش مردم مرآدآباد در قلعه ای رعیتی زندگی می کردند که امروز هسته مرکزی روستا است. تغییر و تحولات روستا در طول سال ها، کم کم مرادآباد را توسعه می داد تا اینکه در دهه 60 رشد بافت شهری در تهران راه توسعه را بر مردم این روستا بست. بر زمین خوردن کلنگ دانشگاه آزاد اسلامی موجب شد تا مردم این روستا، رشد و توسعه را به شکل ناهنجاری تجربه کنند. محدودیت های ساخت وساز در روستا، وجود معابر باریک و البته ساختمان های قدیمی آن هم در ارتفاعات کوه نشان از محله ای نیمه فرسوده در منطقه ما دارد که توجه جدی می طلبد.

شرایط محله حصارک نیز دست کمی از مرادآباد ندارد. همان گونه که اشاره شد، با ساخته شدن دانشگاه آزاد، راستا دسترسی این 2 روستای همجوار قطع و توسعه هر 2 روستا با مسائل جدی روبه رو شد. نصرالله حصارکی از اعضای شورایاری محله می گوید: امروز محله حصارک، روستای کوچکی نیست که اطراف چشمه پر آب شکل گرفته است. حصارک امروز نه دیگر چشمه جوشان آبی دارد و نه زندگی مردمش با کشاورزی و دامداری می گذرد. حصارک در این سال ها با بی توجهی مدیریت شهری به یکی از محله های نیمه فرسوده غرب منطقه تبدیل شده است. خیابان های صعب العبور محله، ساختمان های قدیمی که به دلایل مختلف مانند نداشتن اجازه ساخت، نداشتن سند قطعی ملکی و... سال ها است به حال خود رها شده اند.

• اصالت و فرسودگی در کن

محله کن با پیشینه زیاد خود، امروز از نظر بافت شهری یکی از فرسوده ترین نقاط منطقه و البته تهران است که فرسودگی آن دست کمی از منطقه 12 تهران ندارد. علیرضا بزرگی دبیر شورایاری محله می گوید: امروز محله کن، بیش از 3 هکتار بافت فرسوده مصوب و بیش از 80 هکتار بافت فرسوده در انتظار تصویب دارد که این وسعت، بی توجهی مسئولان شهری در سال های گذشته نسبت به نوسازی محله را نشان می دهد.

ساختمان هایی در کن با قدمت 300 تا 400 سال وجود دارد که با بازسازی اندکی، هنوز محل زندگی مردم است.

متأسفانه نبود برنامه ریزی های جامع برای محله کن، موجب شده است در طول سال های گذشته، هم بافت روستایی کن از بین برود و هم به موازات آن بافت شهری توسعه پیدا نکند. امروز مناطق عمده ای از محله کن جزو بافت فرسوده هستند که با تلاش های اجرا شده، حدود 3 هکتار از این بافت به عنوان بافت فرسوده شناخته شده است.

• بالا و پایین های نوسازی

علیرضا حسن زاده، کارشناس دفتر توسعه و نوسازی منطقه 5، درباره اینکه محله های فرسوده در منطقه چگونه باید نوسازی شوند، می گوید: در فرایند نوسازی غیر از شهرداری، دستگاه های دیگری از جمله بانک ها برای دادن اعتبارات لازم باید همکاری کنند. از سال 1393 مقرر شده در کل کشور، هر سال، به 300 هزار بافت فرسوده بین 30 تا 50 میلیون تومان وام داده شود. در حال حاضر، محله کن 117 پلاک فرسوده دارد که می توانند از این تسهیلات استفاده کنند.

او به یکی از مسائل مهم اشاره می کند که مانع نوسازی بافت های فرسوده است: ما چند مانع بزرگ در چنین محله هایی داریم. شهرداری نمی تواند جوازی صادر کند چون سندی برای ملک ها وجود ندارد. سند نیست، چون مالکیت این املاک هنوز قطعی نشده اند. ریزدانگی قطعات نیز یکی از این مسائل است. باید این املاک تجمیع شوند تا معبر آزاد و بافت هم نوسازی شود. وقتی تجمیع می شود، از 5 پلاک 3 پلاک سند دارند و 2 پلاک سند ندارند. اگر برای اینها جواز صادر شود، در آینده برای سند دریافت در اداره ثبت، گره کوری به وجود می آید که دیگر قابل حل شدن نیست.

• دفاتر نوسازی و رسیدگی به شرایط بافت فرسوده منطقه 5

محله کن، محله میانده، جنب زینبیه(س). شماره تماس: 44324384

دفتر نوسازی محله حصارک تعطیل شده است. نصرالله حصارکی دبیر شورایاری محله می گوید: چند سالی این دفتر فعال بود اما 6 ماه پیش تعطیل شد. مدتی قبل اعلام کردند دوباره قرار است فعالیت کند که هنوز خبری نیست.