کشف شهر تاریخی اوجان ، باستان شناسان دانشگاه تهران مرکز تابستانی ایلخانان را از دل خاک بیرون کشیدند - پرسینا بلاگ

به گزارش خبرنگاران و به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، گروه پژوهشی باستان شناسی دانشگاه تهران به سرپرستی دکتر رحیم ولایتی، عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی پیروز شدند پس از 10 سال آنالیز و کاوش میدانی، شهر تاریخی اوجان را شناسایی و بخشی از ارگ حکومتی آن را از دل خاک بیرون بکشند.

دکتر ولایتی سرپرست این تیم باستان شناسی درباره این کشف تاریخی گفت: با توجه به اسناد و شواهد تاریخی که درباره این شهر و قلعه حکومتی ایلخانان وجود داشت، کار مطالعاتی و آنالیز منطقه را از سال 1385 آغاز کردیم و تیم تحقیقاتی ما تا سال 1395 مشغول مطالعه و آنالیز منطقه بودند و توانستند در چند مرحله کاوش، یافته های ارزشمندی به دست آوردند.

او اضافه نمود: در این آنالیز و کاوش حدود 95 هکتار از محوطه شهر تاریخی اوجان از سال 1385 تا 1401 مورد آنالیز و کاوش میدانی گروه پژوهشی دانشگاه تهران نهاده شد.

دکتر ولایتی درباره چگونگی کشف شهر تاریخی اوجان به وسیله هیأت باستان شناسی دانشگاه تهران، گفت: اولین پژوهش دانشگاه تهران در سال 1385 با انجام فصل اول آنالیز روشمند باستان شناسی دو دهستان شرقی منطقه عمومی اوجان (شهرستان بستان آباد امروز) آغاز شد.

او با بیان اینکه این کشف تاریخی با آنالیز بیش از 700 محوطه تاریخی منطقه اجرا شده است، گفت: در چهار فصل آنالیز حدود 700 محوطه تاریخی با استفاده از مستندات مهم و توصیف های ارائه شده از شهر اوجان در متون تاریخی و جغرافیایی بخصوص تصویری که نصوح مطراقچی نقاش سلطان سلیمان عثمانی از این شهر ارائه نموده است، محل دقیق شهر تاریخی اوجان به وسیله هیأت باستان شناسی دانشگاه تهران در آنالیز باستان شناسی منطقه اوجان در سال 1392 مورد شناسایی و مکان یابی نهاده شد.

عضو هیأت علمی گروه باستان شناسی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه کار مطالعاتی و آنالیز منطقه به مدت 10 سال طول کشیده است، اضافه نمود: در این 10 سال دهستان ها و منطقه ها مختلفی مورد آنالیز و کاوش نهاده شدند تا اینکه پس از آنالیز دقیق و روشمند و مکان یابی به وسیله هیأت باستان شناسی دانشگاه تهران در سال 1395، شناسایی و معین عرصه و حریم شهر تاریخی اوجان با کاوش گمانه هایی در محدوده شهر که با آشکار شدن لایه های فرهنگی و معماری و بستر شهر موقعیت گمانه بعدی را روشن می کرد ادامه پیدا کرد و هیأت باستان شناسی در تابستان 1395 با دریافت مجوز از میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی و پژوهشگاه وزارت میراث فرهنگی با حفر 42 گمانه عرصه و حریم شهر را در غرب جاده آسفالته روستاهای دهستان اوجان غربی معین کرد.

سرپرست گروه تحقیقاتی باستان شناسی کاوش در شهر تاریخی اوجان با اشاره به کشف بعضی اشیا در این محوطه (شامل ظرف شکسته فقاع ایلخانی با تزئینات سنگ فیروزه)، اهمیت این کاوش را به لحاظ معماری مهم برشمرد و گفت: هر چند سفالینه ها و اشیایی نیز در این منطقه کشف شده اند اما آنچه که این کاوش را با اهمیت می نماید ارزش معماری و آثار معماری این شهر و قلعه حکومتی ایلخانان است.

او اضافه نمود: علاوه بر شناسایی 4 قبرستان اسلامی از دوره سلجوقیان و ایلخانان و معاصر در محدوده عرصه شهر، شناسایی ارگ و قلعه حکومتی شهر به عنوان بزرگترین بنای به جامانده از زمان تأسیس شهر که در دوره ایلخانان بازسازی و بازسازی شده است دارای اهمیت است. بعلاوه شواهدی از دو برج آرامگاهی از دوره سلجوقی و ایلخانی و محل دستکندی در جبهه غربی شهر به دست آمده است که احتمالاً کارکرد غار معبد بودایی دوره ایلخانی داشته است.

سرپرست هیأت باستان شناسی دانشگاه تهران با تشریح شرایط و معماری بنای کشف شده، گفت: در این دوره از کاوش ها یک مجموعه معماری متشکل از برج مدور و دیوارهای بیرونی بنایی بزرگ قلعه یا ارگ حکومتی نمایان شد.

دکتر ولایتی با شرح اقدامات اجرا شده در سال 1401 گفت: تصور ما از فضای داخلی قلعه این بود که بر اساس نمای بیرونی انتظار داشتیم که فضای داخلی قلعه حکومتی متشکل از چند اتاق با دیوار سنگی با ملاط گچ باشد ولی بعد از آغاز کاوش و آواربرداری و پیدا شدن ستون ها با پایه مربع، معین شد فضای داخلی قلعه از یک تالار ستون دار بزرگ تشکیل شده است.

او اضافه نمود: بر اساس منابع مکتوب در دوره سلجوقیان و ایلخانان، ورودی قلعه در جبهه شرقی بوده است اما پس از کاوش این بخش در عمق 30 سانتی متری بخش بزرگی از ستون دروازه با گچ بری و مقرنس کاری بیرون آمد که پس از ادامه کاوش معین شد که در دوره صفویه ورودی شرقی قلعه پس از یک زلزله شدید و تخریب گسترده قلعه با یک دیوار سنگی به سبک صفوی بسته شده و در مقابل از جبهه غربی ورودی دیگری به سبک معماری صفوی باز شده است.

شهر تاریخی اوجان کاملا مدفون در خاک است که با کوشش ها و پژوهش های اجرا شده از سوی هیأت باستان شناسی دانشگاه تهران، بخشی از شهر از جمله قلعه حکومتی، کاوش و از دل خاک بیرون آورده شده و اکنون حفاظت از آن برعهده اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی است.