گزارش، افزایش تحرکات گروه های مسلح در شمال افغانستان و زنگ خطر برای آسیای مرکزی - پرسینا بلاگ

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، از سال 2017 به بعد تحرکات گروه های مسلح در مناطق شمالی افغانستان که مشرف به مرزهای جنوبی آسیای مرکزی با سه کشور تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان است به طرز محسوسی افزایش یافته است. این تحرکات معینا مربوط به فعالیت های گروه های وابسته به طالبان از یک سو، و تحرکات گروه های مسلح وابسته به داعش از سوی دیگر بوده است. این امر موجب شده تا موج نگرانی ها در آسیای مرکزی از جهت تسری موج های ناامنی در افغانستان، افزایش یابد.

در راستای همین تحولات، روز گذشته سخنگوی پلیس استان تخار در شمال افغانستان رسما اعلام نمود که نیروهای شبه نظامی طالبان کنترل منطقه چاه آب که در مجاورت با مرزهای جمهوری تاجیکستان واقع شده است را در دست گرفته اند. این امر در صبح روز آدینه و در پی حملات سنگین طالبان به این منطقه انجام گرفته است. منابع رسانه ای همچنین اعلام نموده اند که درگیری نیروهای امنیتی دولت افغانستان با نیروهای طالبان در این منطقه همچنان ادامه دارد. همچنین گفته می گردد بعضی مقامات ارشد این منطقه نیز توسط نیروهای طالبان دستگیر شده اند. این اقدام طالبان درست در بحبوحه شدت دریافت مذاکرات صلح افغانستان انجام شده است.

منابع رسانه ای تاجیک هنوز خبری مبنی بر آماده باش احتمالی نیروهای مرزی این کشور و یا مداخله پایگاه نظامی 201 فدراسیون روسیه که در مناطق جنوبی این کشور در مجاورت مرزهای افغانستان واقع شده است، نداده اند.

این تحرکات طالبان در نزدیکی مرزهای تاجیکستان در حالی است که در جولای 2018 نیز چندین درگیری در مناطق مرزی تاجیکستان و افغانستان روی داده بود. این درگیری ها بنا به گفته کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان به دلیل تحرکات قاچاقچیان سلاح و مواد مخدر بوده است. در شهریور ماه سال گذشته نیز در پی تیراندازی از مرزهای افغانستان به سمت تاجیکستان، که منجر به کشته شدن دو سرباز تاجیک شد، درگیری های محدودی به وقوع پیوست. در پی این تحولات بود که منابع رسانه ای افغانستان و از جمله سخنگوی استان تخار افغانستان (که درگیری های روز گذشته نیز در آن رخ داده است) اعلام نمود دو جنگنده متعلق به نیروی هوایی تاجیکستان مواضعی در خاک افغانستان را بمباران نموده اند. در نتیجه این بمباران منابع محلی خبر داده بودند که 6 نفر که همگی عضو نیروهای طالبان و قاچاقچیان بوده اند، کشته شدند. با این حال پس از اعلام این خبر، مقامات رسمی تاجیک موضعی ندریافتد. با این حال وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه ای اعلام نموده بود که جنگنده های این کشور هیچ عملیاتی در افغانستان انجام نداده اند.

به عقیده تحلیل گران، مناطقی در ولایت تخار افغانستان که در مجاورت با مرزهای تاجیکستان واقع شده است، از جمله نقاط کلیدی و حساس ارتباط با آسیای مرکزی است که می تواند دسترسی طالبان به این منطقه را تسهیل نماید. افزایش تحرکات طالبان در این منطقه در بحبوحه مذاکرات صلح می تواند نشانگر فرایندهای مهمی باشد.

از سوی دیگر، در بخش دیگر مرزهای آسیای مرکزی و افغانستان، در ترکمنستان نیز طی ماه های اخیر شاهد تحرکات زیادی بوده ایم. چند هفته پیش بود که منابع رسانه ای خبر از تصرف ولسوالی خُماب در ولایت شمالی جوزجان افغانستان که در مجاورت مرزهای ترکمنستان است را منتشر کردند. در پی این حمله حدود 1500 نفر از نیروهای نظامی افغانستان وارد این منطقه شدند و این موضوع باعث آماده باش نیروهای مرزی ترکمنستان شد.

این مساله در حالی است که چند ماه پیش نیز رادیو آزاتلیق ترکمنی، خبر از وقوع بعضی درگیری های دیگر با گروه های مسلح در مرزهای دیگر ترکمنستان با افغانستان داده بود. در این درگیری ها اما معین نشد که گروه های مسلح وابسته به طالبان هستند و یا گروه های دیگری وابسته به داعش. با اینحال در آن موقع وضعیت مناطق مرزی مانند کرکی، لپاپ، تاقته بازار، سحرت آباد و ماری نگران نماینده عنوان شده بود. در پی این تحولات بود که دولت ترکمنستان با جدی دریافت تهدیدات جدی مناطق مرزی خود، سرشماری سربازان آماده به رزم کمتر از 50 سال در این کشور را شروع نمود. همینطور ستاد کل نیروهای مسلح ترکمنستان به افسران ذخیره این کشور دستور آماده باش و بازگشت به ارتش داده بودند. امور خارجه ترکمنستان نیز حضور شبه نظامیان در نزدیکی مرزهای این کشور را غیردوستانه عنوان نمود.

این تحرکات در مرزهای جنوبی آسیای مرکزی در حالی اتفاق می افتد که از سال گذشته هشتمین دور مذاکرات صلح افغانستان، این بار با میانجی گری ازبکستان در حال پیگیری است. به همین دلیل، سفر ملا برادر به عنوان نماینده دیپلماتیک طالبان به ازبکستان و دیدار با مقامات ازبک، اقدامی بی سابقه بود که در این زمینه صورت گرفت. در حالی که، وزارت امور خارجه افغانستان انتقاداتی را در پی پذیرایی و مذاکرات ازبکستان با رهبران افغانستان مطرح نموده بود، اما به نظر می رسد روسیه و آمریکا دو بازیگر مهمی هستند که از این فرایند حمایت می نمایند.

در هر صورت اما با پیش رفتن مذاکرات به نظر می رسد تحرکات میدانی طالبان نیز برای دریافت سهم بیشتر سیاسی در این فرایند، افزایش یافته است. با این حال معین نیست واکنش کشورهای آسیای مرکزی که امیدوار به نتیجه بخشی این مذاکرات و باز شدن گذرگاه ژئوپلیتیک جنوبی هستند، به این تحرکات چگونه خواهد بود.

از سوی دیگر نیز بعضی منابع غربی خبر از احتمال خروج تدریجی نیروهای نظامی آمریکایی از افغانستان در نتیجه این مذاکرات داده و همچنین خبر داده اند که ممکن است وظیفه تامین امنیت بخشی از مناطق شمالی و مناطق حائل افغانستان و آسیای مرکزی، به بازیگران منطقه ای، به ویژه ازبکستان واگذار گردد. این موضوع می تواند پیامدهای مهمی را برای منطقه در بر داشته باشد.

نگاه های بدبینانه تر اما ریشه این تحرکات را در بازیگرانی همچون ایالات متحده آمریکا می بینند. به عقیده آن ها ایالات متحده برای دست یابی به بعضی منافع خود، در صورتی که از مسیرهای مسالمت آمیز پیروز نگردد، ممکن است از روش های بی ثبات نماینده برای آن بهره ببرد. ایجاد درگیری و مناطق بی ثبات در مرزهای آسیای مرکزی و افغانستان می تواند به نحو قابل توجهی منافع این کشور در این مناطق را تامین نماید. با این حال، بعضی معتقدند، مادامی که ایالات متحده از طرح هایی همچون تاپی و کاسا-1000 حمایت می نماید، مطرح کردن چنین سناریوهایی بعید است.

در مجموع اما باید با رصد تحولات، به ویژه در فرایند صلح به میزبانی آسیای مرکزی و از سوی دیگر نیز تحرکات میدانی در افغانستان، نقش بازگیران مختلف در تحولات آینده را ارزیابی کرد.

سفرهای ادلیا: سفرهای ادلیا: ارزانترین تورهای مسافرتی اروپایی، آسیایی و کانادا