گنجینه بکر یزد، ملی شد - پرسینا بلاگ

ایسنا: چندین و چند سال بعد از شناسایی روستای مروست در شهرستان خاتم استان یزد، در سومین جلسه شورای ثبت سال 98،40 هکتار از بافت تاریخی روستای مروست در فهرست آثار ملی به ثبت رسید؛ بافتی که مدیر میراث فرهنگی خاتم، آن را ارگانیک، منسجم، بکر و دارای تک بناهای متعدد ارزشمند تاریخی و خانه های مسکونی می نامد که از خصوصیات معماری مناطق گرم و خشک مثل حیاط مرکزی، حوض، باغچه و عمده مصالح خشت و گِل تبعیت می نماید و عناصر شاخص بادگیر و بالا خانه (تک اتاق قرارگرفته بر روی پشت بام) در خانه های مسکونی باعث شد تا این روستا به شماره ثبت 32613 در 27 مردادماه سال جاری در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

آنالیز و مطالعه باستان شناسی در مروست انجام نشده

مصطفی فاطمی - مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد - در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، می گوید: بافت تاریخی روستای مروست یکی از محدود بافت هایی است که می توان گفت دست نخورده باقی مانده و بناهای خود را از همان زمان های اولیه تا امروز حفظ نموده است. درست وسط آن یک قلعه باستانی است که هر چند مطالعه باستان شناسی در آن انجام نشده، اما بافت پیوسته و هماهنگی آن به جز یک حسینیه که حریم منظری را مخدوش نموده، اثر دیگری وجود ندارد که ارتفاع گرفته و باعث مخدوش شدن بافت شده باشد.

او با بیان این که مروست از شمال به شیرکوه - بزرگترین کوه مرکز ایران- ، از جنوب به جنگل های باغ شادی، از شرق به کویر و تپه های ماسه ای و از غرب به دشت ریواس می رسد، موقعیت این روستا را به دلیل وجود چهار اقلیم متفاوت در اطراف شهر و یک چهارراه باستانی بی نظیر می داند و ادامه می دهد: این قلعه مامنی را برای مسافران و ساکنان ایجاد می نموده و شهر پیرامون قلعه احداث شده و ساختار آن بر همین اساس شکل گرفته است، به همین دلیل حدود 40 هکتار از بافت تاریخی را ثبت کردیم، محوطه ای که پهنه ای کاملا معین دارد.

وی اما تنها مشکل کنونی برای این بافت تاریخی را نبود دفتر نمایندگی در این منطقه می داند و می افزاید: در این شرایط کنترل روستا سخت است، با شهردار توافق هایی صورت گرفته تا نظارت روی بافت تشدید گردد، هر چند با ثبت راستا و انجام اقدامات قانونی راحت تر می توانیم نظارت روی بافت تاریخی را بیشتر کنیم.

او با اشاره به افزایش وسعت بافت های تاریخی در شهرها و محدودیت منابعِ لازم در استان یزد، ادامه می دهد: در سال های اخیر از مردم و NGOها و خبرنگاران نیز یاری گرفته ایم تا هر اتفاقی در شهرهای مختلف رخ می دهد به سرعت توسط مردم و فعالان اجتماعی اطلاع رسانی می گردد اما قطعا در ان منطقه به یک نیروی ثابت احتیاج داریم تا بتوانیم نظارتِ کاملی رو منطقه داشته باشیم، هرچند این روستا تا کنون نسبت به دیگر شهرهای یزد کمتر شناخته شده بود و به دلیل مسافت طولانی آن با دو شهر یزد و شیراز توجه کمتری به آن شده است.

اطلاع رسانی بعد از ثبت انجام می گردد

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد اما در باره دریافت رضایت مالکان این روستای تاریخی، قبل ازثبت ملی آن، شرح می دهد: اطلاع رسانی بعد از ثبت آغاز می گردد، قطعا محدودیت هایی برای بافت وجود دارد، اما اصل برای ما جلوگیری از بلندمرتبه سازی و ساخت وسازه های نامتعارف در بافت تاریخی مروست است، تا بتوانیم روندی قانونی داشته باشیم و آن ها را در فهرست آثار ملی ثبت کنیم. محدوده بافت مروست بسیار ارزشمند است، حتی زمانی که فیلمِ هوایی از این روستا در جلسه شورای ثبت پخش شد، آن ها با تعجب می پرسیدند که چرا تا کنون این روستا درفهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است.

او ادامه می دهد: اطلاع رسانی در بافت های تاریخی با توجه به حجم پلاک های ان ها تقریبا غیرممکن است، در نقطه ای مانند شهر یزد که دارای حدود 20 هزار پلاک ملکی است، نمی توانیم به تک تک آن ها از قبل اطلاع رسانی کنیم، بنابراین روندی که برای ثبت بافت تاریخی انجام می گردد با روند ثبت ملی ملک های مستقل و جداگانه متفاوت است، هر چند برای ثبت ملی و جهانی شهر یزد، از حدود 7- 8 سال قبل از نهایی شدن کار، همه مردم در جریان موضوع بودند.

وی با این وجود با اشاره به نبود هیچ مخالفتی تا کنون در زمان ثبت بافت های تاریخی مختلف در مراکز شهری مختلف استان، اضافه می نماید: هر چند در اوایل و در زمانی که پس از وقتی ضوابطی وجود نداشته، کوشش نموده ایم تا شرایط مردم با ثبت ها را با یکدیگر تطبیق دهیم، اما وضعیت درباره تک بناها متفاوت است، چون نخست باید رضایت مالک گرفته شده و سپس بنا ثبت گردد.

وی قدیمی ترین سازه داخل روستا را قلعه روستا معرفی می نماید که خشت های ساسانی درون آن وجود دارد و ادامه می دهد: این خشت ها نشان می دهد این روستا قدمتی دست کم پیش از اسلام دارد، اما سازه های دیگری نیز در روستا وجود دارند قدمت هایی مانند قاجار را نشان می دهند، حتی سبک معماری بعضی خانه ها ایلخانی است و چهارطاقی ارزشمندی نیز در بعضی نقاط روستا وجود دارد.

جداره قلعه تاریخی مروست

شناخت مان نسبت به یزد کم است

او با تاکید بر اینکه مروست و اصلا استان یزد یکی از غنی ترین استان ها در حوزه باستان شناسی هستند، می افزاید: متاسفانه شناخت مان درباره استان بسیار محدود است، اما کوشش ها آغاز شده تا اطلاعات زیادی در این زمینه جمع آوری کنیم، علیرغم این که ایرج افشار مطالعه زیادی درباره یزد انجام داده و پژوهشگران زیادی درباره تاریخ باستانی یزد نوشتند، اما باستان شناسیِ علمی در این منطقه انجام نشده و کارهایی که اتفاق افتاده اند محدود به اطراف شهر یزد و شهر میبد بوده اند.

فاطمی نسبت به انجام برنامه ای مدون در این زمینه تاکید می نماید و ادامه می دهد: از مدتی قبل گروهی معین شده اند تا به یاری مرکز باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد، زمان بندی معینی معین گردد تا بتوانیم سایت های باستان شناسی که تا کنون شناسایی شده یا مکان هایی که احتیاج به جمع اوری اطلاعات دارند را تکمیل کنیم.

وی با اشاره به افزایش حجم مرمت ها در بافت تاریخی شهر جهانی یزد بعد از جهانی شدن این شهر تاریخی، ادامه می دهد: ضروری است هر فعالیتی که در قالب مرمت انجام می گردد، تحت نظارت میراث فرهنگی باشد. با توجه به محدودیت، حجم و وسعت بافت های تاریخی که بعضا ده ها هزار اثر تاریخی را دربر دارد، سخت است که بتوانیم بدون شناخت برنامه ریزی کنیم، بنابراین باید علاوه بر تجربه و اطلاعاتی که از گذشته داشته ایم، بافت تاریخی را نیز مدیریت کنیم.

پنج بافت تاریخی دیگر در یزد ثبت ملی می شوند

او با تاکید بر این که در سال های اخیر به خصوص در چندسال گذشته سرعت ثبت بافت های تایخی افزایش پیدا نموده، ادامه می دهد: تا امروز بافت های تاریخی شهرهای یزد، میبد، اردکان، ابرکوه و مهریز در فهرست آثار ملی ثبت شده اند، شهرهایی که مرکز آن ها قابلیت ثبت داشته اند. در دهه 60 نخستین شهر و بافتی که در کل کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد، میبد بود و بعد از آن کشور به سمت ثبت بافت های تاریخی رفت، به همین دلیل است که یزد همواره در ثبت بافت های تاریخی پیشرو بوده چه در ثبت ملی و چه ثبت جهانی.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، همچنین از دستور کار بودن ثبت ملی چند بافت تاریخی جدید استان یزد عقدا و روستای فراشا که از بافت های ارزشمند و تاریخی استان یزد هستند، خبر می دهد و می گوید: روستای هرابرجان و روستای باقرآباد بافق نیز در دستور کار هستند. قراربود محدوده نخلستان ها در روستای باقرآباد ثبت گردد که اکنون به این نتیجه رسیده ایم تا همه روستا را در قالب پرونده ای ثبت کنیم.

فاطمی همچنین خبر می دهد: کارشناسان این اداره کل در حال تکمیل پرونده ثبتی تفت هستند تا این منطقه به عنوان باغ شهر تفت در فهرست آثار ملی به ثبت برسد.

مجموعه بناهای تاریخی مرکزی مروست را مسجد شاه حسین متعلق به دوره قاجار، مسجد حاجی قاسم، گنبدی، قلعه تاریخی مروست، مسجد جامع، بقعه شیخ عبدالله، بقعه شیخ بهاالدین و کاروانسرای شعبه. تشکیل می دهندف همچنین قلعه مروست با قدمت پیش از اسلام و ساختاری از مصالح خشت و گل و به کارگیری آجر در سر در آن بر بالای بلندی و مشرف به شهر از مهمترین کلیدی ترین آثار تاریخی این شهر است.

یومی بلاگ: یومی بلاگ | آرشیو خبری و مقالات متنوع وب