جاذبه های گردشگری رم: سفری به قلب تاریخ، هنر و فرهنگ - پرسینا بلاگ

برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.

شکوه روم باستان

سفر به رم بدون بازدید از یادگارهای امپراتوری قدرتمند روم کامل نمی‌شود. این بناها شما را به سفری در دل تاریخ می‌برند و عظمت و نبوغ مهندسی یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌های جهان را به نمایش می‌گذارند.

• کولوسئوم (Colosseum): اوج مهندسی و نمایش قدرت: این آمفی‌تئاتر عظیم که نام اصلی آن آمفی‌تئاتر فلاویان است، بزرگترین و معروف‌ترین سازه از دوران امپراتوری روم است. ساخت آن در سال 72 میلادی در زمان امپراتور وسپاسیان آغاز شد و در سال 80 میلادی توسط پسرش تیتوس به پایان رسید. این بنا نه تنها یک شاهکار معماری، بلکه یک ماشین سرگرمی کاملاً کارآمد برای مدیریت رویدادهای بزرگ بود.

  • نوآوری‌های مهندسی:
    • Hypogeum (سازه زیرزمینی): در زیر صحنه اصلی، یک شبکه دو طبقه و پیچیده از تونل‌ها و اتاق‌ها به نام «هیپوجئوم» قرار داشت. این فضا که از دید تماشاگران پنهان بود، برای نگهداری گلادیاتورها، حیوانات وحشی و دکورهای صحنه استفاده می‌شد. حدود 80 بالابر مکانیکی با سیستم‌های قرقره و وینچ، امکان بالا آوردن ناگهانی مبارزان و حیوانات به صحنه را فراهم می‌کردند و به نمایش‌ها جلوه‌ای غافلگیرکننده می‌بخشیدند.
    • Velarium (سایبان): برای محافظت تماشاگران از آفتاب و باران، یک سایبان عظیم جمع‌شونده به نام «ولاریوم» بر فراز کولوسئوم کشیده می‌شد. این سایبان غول‌پیکر توسط 240 دکل چوبی که در بالای دیواره بیرونی نصب شده بودند، نگه داشته می‌شد و برای باز و بسته کردن آن به مهارت ملوانان نیروی دریایی روم نیاز بود.
    • Vomitoria (سیستم کنترل جمعیت): کولوسئوم دارای 80 ورودی و خروجی طاق‌دار بود که به شبکه‌ای هوشمندانه از راهروها و پلکان‌ها متصل می‌شدند. این طراحی به جمعیت 50,000 تا 80,000 نفری اجازه می‌داد تا در عرض چند دقیقه به راحتی وارد یا خارج شوند.
  • نقش اجتماعی بازی‌ها: بازی‌های برگزار شده در کولوسئوم (شامل نبردهای گلادیاتورها، شکار حیوانات وحشی و اعدام‌های عمومی) ابزاری قدرتمند برای امپراتورها جهت افزایش محبوبیت و کنترل توده‌ها (سیاست "نان و سرگرمی") بود. جایگاه تماشاگران بر اساس طبقه اجتماعی آن‌ها تعیین می‌شد، اما معماری هوشمندانه بنا به همه اجازه می‌داد تا به نمایش اشراف کامل داشته باشند.

• فروم رومی (Roman Forum): فروم یا میدانگاه رومی، برای قرن‌ها قلب تپنده زندگی سیاسی، قضایی، تجاری و مذهبی روم باستان بوده است. این محوطه که در ابتدا زمینی باتلاقی بود، با سیستم‌های پیشرفته زهکشی شد و به مرکز برگزاری مراسم پیروزی، انتخابات و سخنرانی‌های عمومی تبدیل گشت. قدم زدن در میان ویرانه‌های باشکوه آن، شاهدی بر عظمت امپراتوری روم است. برخی از شاخص‌ترین ویرانه‌های این مجموعه عبارتند از:

  • طاق تیتوس (Arch of Titus): این طاق پیروزی در سال 81 میلادی برای بزرگداشت پیروزی تیتوس در جنگ یهودیه ساخته شد. نقش‌برجسته‌های داخلی آن، سربازان رومی را در حال حمل غنائم از معبد ویران‌شده اورشلیم به تصویر می‌کشد.
  • معبد ساترن (Temple of Saturn): این معبد که یکی از قدیمی‌ترین بناهای فروم است، به عنوان خزانه‌داری دولتی (Aerarium) روم عمل می‌کرد.
  • کوریا جولیا (Curia Julia): این بنا محل مجلس سنای روم و مرکز قدرت سیاسی امپراتوری بود.
  • خانه وستال‌ها (House of the Vestals): این بنا محل زندگی کاهنه‌های وستا بود که وظیفه روشن نگه داشتن آتش مقدس را بر عهده داشتند.

• پانتئون (Pantheon): شگفتی گنبد و معبد خدایان: پانتئون، به معنای «معبد تمام خدایان»، یکی از بهترین بناهای حفظ‌شده و تأثیرگذارترین بناهای روم باستان است. بنای امروزی در حدود سال 126 میلادی توسط امپراتور هادریان ساخته شد.

  • شگفتی مهندسی گنبد: ویژگی برجسته پانتئون، گنبد بتنی غیرمسلح عظیم آن است که با قطر 43.3 متر، هنوز هم بزرگترین گنبد بدون حمایت در دنیا محسوب می‌شود. مهندسان رومی برای کاهش وزن و افزایش پایداری آن از تکنیک‌های نوآورانه‌ای استفاده کردند:
    • بتن با چگالی متغیر: در ساخت گنبد از مصالح سبک‌تر (مانند سنگ پا) در لایه‌های بالایی استفاده شد.
    • طراحی صندوقچه‌ای (Coffered): سقف گنبد دارای فرورفتگی‌های صندوقچه‌ای است که هم جنبه تزئینی دارد و هم وزن سازه را کاهش می‌دهد.
    • اوکولوس (Oculus): در مرکز گنبد، یک حفره دایره‌ای به قطر تقریبی 8 تا 9 متر قرار دارد که تنها منبع نور طبیعی بنا است و با حذف وزن در بالاترین نقطه، فشارهای سازه‌ای را از بین می‌برد.
  • تبدیل به کلیسا و آرامگاه: در سال 609 میلادی، پانتئون به یک کلیسای کاتولیک تبدیل شد، اقدامی که آن را از تخریب در امان نگه داشت. این بنا همچنین آرامگاه شخصیت‌های برجسته‌ای چون رافائل، نقاش شهیر رنسانس، و برخی از پادشاهان ایتالیا است.

• تپه پالاتین (Palatine Hill): بر اساس افسانه‌ها، تپه پالاتین محل تولد شهر رم و جایی است که رومولوس، بنیان‌گذار شهر، آن را بنا نهاد. این تپه در دوران امپراتوری به منطقه مسکونی اشراف و امپراتوران تبدیل شد.

هنر و معنویت در واتیکان

واتیکان، کوچک‌ترین کشور مستقل جهان که در قلب رم قرار دارد، مرکز مذهب کاتولیک و گنجینه‌ای بی‌بدیل از هنر و معماری است.

• کلیسای سنت پیتر (St. Peter's Basilica): این کلیسا یکی از بزرگ‌ترین، مهم‌ترین و زیباترین کلیساهای جهان مسیحیت است که بر روی مقبره سنت پیتر بنا شده است. معماری باشکوه رنسانس و باروک و گنبد طراحی شده توسط میکل‌آنژ، هر بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کند. این کلیسا میزبان شاهکارهای هنری بی‌نظیری است:

  • تندیس «پیئتا» (Pietà) اثر میکل‌آنژ: این شاهکار که توسط میکل‌آنژ در سن 24 سالگی (1498-1499) از یک قطعه سنگ مرمر کارارا تراشیده شد، بدن بی‌جان مسیح را در آغوش مادرش، مریم مقدس، به تصویر می‌کشد. این تنها اثری است که میکل‌آنژ آن را امضا کرده است. ترکیب‌بندی هرمی، لطافت پرداخت سنگ و نمایش چهره جوان مریم به عنوان نمادی از پاکی ابدی، این اثر را به یکی از برجسته‌ترین مجسمه‌های تاریخ هنر تبدیل کرده است.
  • سایبان «بالداکین» (Baldacchino) اثر برنینی: این سایبان برنزی عظیم و پرکار با ارتفاع 28 متر، توسط جیان لورنزو برنینی (1623-1634) بر فراز محراب اصلی و مقبره سنت پیتر ساخته شد. ستون‌های مارپیچ و طلاکاری شده آن، که گفته می‌شود از برنز سقف رواق پانتئون ساخته شده، حسی از شکوه و حرکت را القا می‌کند و یکی از نمادهای اصلی سبک هنری باروک است.

• میدان سنت پیتر (St. Peter's Square): این میدان وسیع و باشکوه که توسط جیان لورنزو برنینی طراحی شده، ورودی کلیسای سنت پیتر است. ستون‌های عظیم، مجسمه‌های قدیسان و ابلیسک مصری در مرکز آن، فضایی چشمگیر و معنوی ایجاد کرده‌اند.

• موزه‌های واتیکان و کلیسای سیستین (Vatican Museums & Sistine Chapel): این موزه‌ها مجموعه‌ای عظیم از گنجینه‌های هنری و تاریخی را در خود جای داده‌اند. مهم‌ترین بخش این موزه‌ها، کلیسای سیستین است که سقف و دیوار محراب آن با نقاشی‌های شگفت‌انگیز میکل‌آنژ، از جمله "آفرینش آدم" و "داوری نهایی"، تزئین شده است.

میدان‌ها، فواره‌ها و طراحی شهری

فضاهای شهری رم، با میدان‌های زیبا، فواره‌های هنرمندانه و طراحی‌های شهری هوشمندانه، بخش جدایی‌ناپذیر از جذابیت این شهر هستند.

• فواره تروی (Trevi Fountain): مشهورترین فواره رم و شاید جهان، یک شاهکار خیره‌کننده از معماری باروک است. بر اساس یک افسانه محبوب، اگر سکه‌ای را از روی شانه خود به داخل این فواره بیندازید، بازگشت شما به رم تضمین می‌شود.

• میدان ناوونا (Piazza Navona): این میدان بیضی‌شکل و پرجنب‌وجوش، به خاطر سه فواره باشکوهش، به ویژه فواره چهار رودخانه اثر برنینی، شهرت دارد. این میدان که در محل یک استادیوم باستانی ساخته شده، همیشه مملو از هنرمندان خیابانی و کافه‌هاست.

• پله‌های اسپانیایی (Spanish Steps): این پلکان باشکوه با 138 پله، میدان اسپانیا را به کلیسای ترینیتا دی مونتی متصل می‌کند و مکانی محبوب برای استراحت و عکاسی است.

• میدان کاپیتول (Piazza del Campidoglio): شاهکار طراحی شهری میکل‌آنژ: این میدان که بر فراز تپه کاپیتولین قرار دارد، یک شاهکار طراحی شهری از میکل‌آنژ است که در سال 1536 به سفارش پاپ پل سوم طراحی شد. میکل‌آنژ با نبوغ خود، جهت‌گیری میدان را از فروم باستانی به سمت کلیسای سنت پیتر، قلب جدید رم، تغییر داد.

  • طراحی ذوزنقه‌ای: او میدان را به شکل ذوزنقه‌ای طراحی کرد تا ساختمان‌های موجود را هماهنگ کرده و با ایجاد خطای دید، فضا را بزرگتر از اندازه واقعی‌اش نشان دهد.
  • راه‌پله کوردوناتا (Cordonata): ورودی اصلی میدان، راه‌پله‌ای عریض با شیب ملایم است که طوری طراحی شد تا سوارکاران نیز بتوانند از آن بالا بروند.
  • مجسمه مارکوس اورلیوس: در مرکز میدان، مجسمه برنزی امپراتور مارکوس اورلیوس قرار دارد. این مجسمه به اشتباه تصور می‌شد متعلق به کنستانتین، اولین امپراتور مسیحی، است و به همین دلیل از تخریب در قرون وسطی در امان ماند.

گنجینه‌های هنری و واحه‌های سبز

• ویلا و گالری بورگزه (Borghese Gallery and Villa): این گالری که در ویلای زیبای بورگزه واقع شده، یکی از برجسته‌ترین مجموعه‌های هنری جهان را در خود جای داده است. این مجموعه شامل مجسمه‌های شگفت‌انگیز برنینی مانند "آپولو و دافنه" و نقاشی‌های ارزشمندی از کاراواجو و رافائل است. این گالری در میان باغ‌های ویلا بورگزه، یکی از بزرگترین پارک‌های عمومی رم، قرار دارد.

• موزه‌های کاپیتولین (Capitoline Museums): این موزه‌ها که در میدان کاپیتول طراحی شده توسط میکل‌آنژ قرار دارند، قدیمی‌ترین موزه عمومی جهان محسوب می‌شوند. مجموعه آن شامل آثار مهمی از یونان و روم باستان است، از جمله نسخه اصلی مجسمه برنزی "مارکوس اورلیوس" و مجسمه معروف "گرگ کاپیتولین".

جواهرات پنهان و دیگر جاذبه‌های برجسته

• قلعه سنت آنجلو (Castel Sant'Angelo): از مقبره امپراتور تا دژ پاپ: این قلعه استوانه‌ای شکل در ابتدا به عنوان آرامگاه امپراتور هادریان (135-139 میلادی) ساخته شد. در قرون وسطی، به یک دژ نظامی و پناهگاهی برای پاپ‌ها تبدیل شد که از طریق گذرگاه سرپوشیده‌ای به نام «پاسِتو دی بورگو» (Passetto di Borgo) به واتیکان متصل بود. نام قلعه از افسانه‌ای گرفته شده که طبق آن، در سال 590 میلادی، فرشته میکائیل بر فراز قلعه ظاهر شد و به طاعون پایان داد. امروزه این بنا یک موزه ملی است.

• محله تراستِوِره (Trastevere): این محله جذاب با کوچه‌های سنگ‌فرش و خانه‌های قدیمی پوشیده از پیچک، حس یک شهر کوچک و سنتی ایتالیایی را تداعی می‌کند. این منطقه به خاطر رستوران‌های عالی و زندگی شبانه پرجنب‌وجوشش شهرت دارد. کلیسای سانتا ماریا در تراستوره با موزاییک‌های قرون وسطایی‌اش از دیدنی‌های اصلی این محله است.

• کاتاکومب‌ها: شهرهای زیرزمینی مسیحیان اولیه: کاتاکومب‌های رم، شبکه‌ای وسیع از گورستان‌های زیرزمینی هستند که از قرن دوم تا پنجم میلادی توسط مسیحیان اولیه برای دفن مردگانشان استفاده می‌شدند. این مکان‌ها آرامگاه بسیاری از شهدا و پاپ‌های اولیه بوده و هنر موجود در آن‌ها از اولین نمونه‌های هنر مسیحی است.

• کلیساهای پاپ‌سالار و تاریخی دیگر:

  • کلیسای جامع سن جیووانی لاترانو (Archbasilica of Saint John Lateran): این کلیسا، کلیسای جامع رسمی شهر رم و مقر اسقفی پاپ است و عنوان «مادر و سر همه کلیساهای شهر و جهان» را دارد. روبروی آن، پلکان مقدس (Scala Sancta) قرار دارد که طبق روایات، عیسی مسیح برای محاکمه از آن بالا رفت.
  • کلیسای سانتا ماریا ماجوره (Basilica di Santa Maria Maggiore): این کلیسا بزرگترین کلیسای رم است که به مریم مقدس تقدیم شده و به خاطر موزاییک‌های باستانی و خیره‌کننده قرن پنجم و سقف طلاکاری شده‌اش شهرت جهانی دارد. گفته می‌شود طلای به کار رفته در سقف آن، اولین طلایی است که کریستف کلمب از قاره آمریکا آورد.

خلاصه

رم شهری است که تاریخ، هنر و زندگی مدرن را به شکلی منحصربه‌فرد در هم آمیخته است. این شهر با جاذبه‌های بی‌شمار خود، از بقایای باشکوه امپراتوری روم مانند کولوسئوم با نبوغ مهندسی سازه زیرزمینی هیپوجیوم، و پانتئون با گنبد شگفت‌انگیزش، گرفته تا مراکز معنوی و هنری جهان در واتیکان که شاهکارهایی چون تندیس پیئتای میکل‌آنژ و بالداکین برنینی را در خود جای داده، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را رقم می‌زند. میدان‌های پرجنب‌وجوش مانند میدان ناوونا، فواره‌های رؤیایی همچون فواره تروی و شاهکارهای طراحی شهری مانند میدان کاپیتول میکل‌آنژ، روح زندگی را در کالبد تاریخی شهر می‌دمند. موزه‌هایی نظیر گالری بورگزه گنجینه‌هایی از شاهکارهای هنری را به نمایش می‌گذارند. علاوه بر این، کاوش در جواهرات پنهان شهر مانند محله بوهمی تراستوره، بازدید از قلعه سنت آنجلو با تاریخچه پر فراز و نشیبش و کلیساهای پاپ‌سالار کلیدی مانند سن جیووانی لاترانو و سانتا ماریا ماجوره، لایه‌های عمیق‌تری از تاریخ غنی مذهبی و هنری این شهر ابدی را آشکار می‌سازد.