رابطه بین بیماری های روان پزشکی و افت سیستم ایمنی - پرسینا بلاگ

رابطه بین بیماری های روان پزشکی و افت سیستم ایمنی

نویسنده: دکتر سیدسعید صدر، روان پزشک

آیا بیماری های روانی دستگاه ایمنی ما را تضعیف می کنند؟

یک مبحث قدیمی که همیشه در روان پزشکی مطرح بوده است، رابطه بین بیماری های روان پزشکی و افت سیستم ایمنی فرد است.

تحقیقات بسکمک در این زمینه اجرا شده است که آیا ابتلا به این بیماری روانی، فرد را مستعد ابتلا به دیگر بیماری ها، به دلیل افت سیستم ایمنی بدن می کند و یا برعکس، آیا افت سیستم ایمنی بدن باعث بروز بیماری روانی در فرد می گردد؟

آن مساله ای که در این زمینه قطعی و ثابت شده، این است که بیماری های روان پزشکی، می توانند باعث اختلال در سیستم ایمنی شوند. در بیماری هایی مثل اسکیزوفرنی، افسردگی و برخی بیماری های روان پزشکی با منشأ مغزی مثل آلزایمر، این گونه تغییرات در سیستم ایمنی فرد مبتلا مشاهده می گردد. به همین دلیل افرادی که به بیماری های روانی مبتلا می شوند، مستعد ابتلا به برخی بیماری های دیگر هستند که در جمعیت سالم درصد کمتری را مبتلا می کند. دلیل علمی آن است که در بیماری های روان پزشکی با هر نوع نگرشی که داشته باشیم، قطعا مغز درگیر می گردد. از آنجا که مغز، مرکز فرماندهی تمام سیستم های بدن است، همه ارگان های مختلف بدن از این عضو دستور می گیرند. زمانی که راه های ارتباطی بین مغز با سایر ارگان ها مختل می گردد، قطعا پیام های نادرست از مغز به این سیستم ها صادر می گردد و ارگان ها بر اساس این پیام های اشتباه، پردازش انجام می دهند چون پیام های صادره اشتباه بوده، نهایتا پردازش در درون ارگان ها هم نادرست خواهد بود و کاری که در نتیجه آن پیام های صادره انجام می گردد هم نادرست و ناقص است. سیستم ایمنی هم از دریافت این پیام های اشتباه صادره از مغز مستثنا نیست و تاثیراتی که حالات روانی روی مغز می گذارد، باعث صدور پیام هایی از مغز به سیستم ایمنی بدن می گردد که تغییراتی را در این سیستم ایجاد می کند. این تغییرات می تواند باعث افت سیستم ایمنی و نتیجتا آمادگی بدن برای ابتلا به دیگر بیماری های داخلی گردد.

اما در مورد عکس این حالت که آیا افت سیستم ایمنی در بدن می تواند زمینه ابتلا به بیماری های روان پزشکی را هموار کند یا نه باید بگویم که محققان در این بحث، هنوز به نتیجه ای قطعی نرسیده اند. در تحقیقاتی که به عمل آمده است، در برخی از بیماری ها مثل بیماری های مربوط به سیستم ایمنی بدن، بافت هم بند یا بیماری های اتوایمیون (بیماری هایی که خود بدن علیه سلول های خود آنتی بادی می سازد) برخی تظاهرات بیماری های روانی مثل اضطراب و افسردگی دیده می گردد. اما در مورد ضعف سیستم ایمنی، نمونه شاخص و واضح آن بیماری ایدز است که به صورت اکتسابی سیستم ایمنی فرد مبتلا ضعیف می گردد.در همین بیماری ایدز هم با اینکه درصد بروز بیماری های روانی تا حدی بالاتر از آمار معمول است اما نسبت به دیگر بیماری های داخلی، درصد کمتری را شامل می گردد. مثلا درصد ابتلا به بیماری افسردگی در بیماران مبتلا به ایدز از آمار جمعیت عادی بیشتر است اما این آمار ابتلا به افسردگی نسبت به دیگر بیماری های داخلی بیشتر نیست. به همین دلیل به صورت قطعی نمی توان گفت که افت سیستم ایمنی در این بیماران باعث ابتلای آنان به افسردگی می گردد. گاهی اوقات هم در بررسی بیماران مبتلا به ایدز افزایش ابتلای این افراد به اضطراب و وسواس مشاهده می گردد که جزو بیماری های روان پزشکی است اما زمانی که دیگر بیماری های داخلی مثل بیماری های غدد داخلی مثل تیرویید یا روماتیسم را بررسی می کنیم، به این نتیجه می رسیم که تعداد این بیماران روانی در مبتلایان به ایدز از تعداد بیماران روانی مبتلایان به این بیماری ها بیشتر نیست.به همین دلیل، نمی توان به صورت قاطع از دخیل بودن بیماری های افت سیستم ایمنی در پدید آمدن بیماری های روانی صحبت کرد.

نقش تسریع کنندگی استرس

در بروز بیماری های روانی، استرس به نام یک عامل مهم و در حقیقت پایه ای است و مستقیما در بروز حالت روانی نقش دارد. از طرف دیگر تحقیقات ثابت کرده است که استرس بر سیستم ایمنی افراد تاثیر می گذارد اما اگر استرس به نام عامل بروز بیماری های داخلی مطرح گردد، باید به این موضوع توجه کرد که در همه افراد یک نوع بیماری بروز نمی کند. حتی بر سر این موضوع هم بحث است که آیا خود استرس باعث ایجاد بیماری های داخلی می گردد و یا تاثیر آن روی سیستم ایمنی بدن، باعث ضعف دیگر ارگان ها و بروز بیماری می گردد؟ نکته مهمی که باید در اینجا اشاره کنم این است که بیماری های روانی، به نام عامل اصلی بروز یک بیماری داخلی به حساب نمی آیند، بلکه به صورت یک عامل مستعد کننده و تسریع کننده در بروز بیماری، در کنار عوامل خطرساز اصلی دیگر قرار خواهد گرفت. مثلا همه ما می دانیم که سیگار کشیدن، افزایش وزن، چربی و قندخون بالا از عوامل خطرساز اصلی بروز بیماری های قلب و عروق است. در کنار این عوامل خطر، استرس می تواند به نام یک عامل تسریع کننده بروز بیماری نقش ایفا نماید اما امکان اینکه استرس به تنهایی و بدون حضور دیگر عوامل خطرساز اصلی بیماری قلب و عروق، باعث بروز چنین بیماری ای در افراد گردد، کم است. مطمئنا فردی که به یک بیماری دچار می گردد، اگر بتواند روحیه اش را حفظ کند و دچار استرس نگردد. بهتر می تواند به درمان بیماری اش کمک کند و فرایند بهبود را تسریع کند.تحقیقات ثابت کرده است که استرس و حالات آشفته روانی فرد، تحمل درد و شرایط سخت را برای وی مشکل می کند و این مساله باعث اختلال در فرایند درمان و بهبود بیمار می گردد. همچنین افرادی که در اثر ابتلا به یک بیماری، دچار حالات افسردگی می شوند نمی توانند جهت درمان با پزشک خود همکاری لازم را داشته باشند و معمولا با توجه نکردن به دستورات پزشک خود در فرایند درمان اختلال ایجاد می کنند.

منبع:www.salamat.com

منبع: راسخون