سامانه ملی بورس در راه است ، علت مسائل هسته معاملاتی چیست؟ - پرسینا بلاگ

بر این اساس با افزایش فشار سنگین سفارشات، هسته معاملاتی با اختلال روبه رو می شود و همین ثبت سفارش خرید و فروش معامله گران را با مشکل و یا تاخیر روبه رو می کند.

مسئولان بورسی با آگاهی از این شرایط، معاملات برخی از نمادها با سفارش های سنگین را به بعد از ساعات معاملات موکول می کنند و به همین خاطر معاملات اغلب سهام های عرضه اولیه یا تازه وارد بعد از ساعات معاملات انجام می شود. حتی به دلیل ثبت سفارشات سنگین، عرضه اولیه ها در روز پایان کاری (چهارشنبه) موکول می شود تا بعد از آن، هسته معاملاتی با فشار سنگینی در روزهای بعد روبرو شود.

این نکته را نباید فراموش کرد که سامانه کنونی معاملات بورس در سال 1384 از کشور فرانسه خریداری شد. سامانه مزبور در سال 1387 راه اندازی شد. این در حالی است که کشور از سال 90 دچار تحریم شد و عملا به روزرسانی آن مختل شد.

به گفته مسئولان هرچند در سال 2015 با گشایش رخ داده در فضای تحریمی یک بروزرسانی از سوی کشور سازنده انجام شد، ولی مجددا با تحریم ها روبرو شدیم. به گفته مقامات سازمان بورس البته کارشناسان داخلی طی این سال ها در بروزرسانی و برطرف مسائل این سامانه تلاش های لازم را انجام داده اند؛ به طوری که خرابی سامانه مزبور که قبلا حتی به یک روز اختلال و توقف معاملات منجر می شد، تنها به چند ساعت محدود شد.

در این خصوص یاسر فلاح، مدیرعامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس در گفتگویی با مجری برنامه تهران 20 در اینستاگرام با اشاره اینکه با دیگر کشورهای سازنده سامانه معاملاتی در حال مذاکره هستیم، تاکید دارد: در داخل نیز یک تیم دانشگاهی از دانشگاه تهران در حال ساخت یک سامانه داخلی و ملی است و به زودی شاهد راه اندازی آزمایشی آن خواهیم بود.

فلاح به شرایط بازار سرمایه اشاره کرد و با اظهار این مطلب که بازار سهام پیشتاز دیگر بازارهای سرمایه گذاری در مدت اخیر بوده است، می گوید: ورود نقدینگی با حجم بسیار بالا به بورس سبب شده تا بازار سهام پیشتاز دیگر بازارهای سرمایه گذاری شود. در این میان سهامداران با توجه به سه نکته کلیدی داشتن صبر، سبد متنوع سهام و پرهیز از رفتارهای هیجانی می توانند به موفقیت در این بازار دست یابند.

فلاح درخصوص برخی مسائل این روزهای کارگزاری ها و نارضایتی تعدادی از سهامداران نیز گفته بود: جامعه کارگزاری فعال در بورس ایران با فعالیت 108شرکت کارگزاری و 1700 ایستگاه معاملاتی در کل کشور، یکی از بزرگترین و پرتعدادترین کارگزاری ها در دنیا است. البته این موضوع به معنای ارائه خدمات کافی از سوی این نهادها نیست و بعضا برخی از آنها مسائلی نیز دارند و نارضایتی هایی نیز از سوی سهامداران ایجاد می شود.

به گفته وی کارگزاری ها موظف هستند تا قابلیت های خود را توسعه دهند و متناسب با نیاز مشتری به ارائه خدمات بپردازند. چنانچه این خدمات نامناسب ارائه شود و شکایت هایی از سوی سهامداران ارائه شود، در صورت صحت موضوع نه تنها کارگزاری جریمه نقدی خواهد شد، بلکه درجه آن و همچنین حد دریافت اعتباراتش نیز کاهش خواهد یافت.

اظهار نظر قبلی درباره هسته معاملات

پیش تر یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت وگو با ایمنا درباره کندی معاملات گفته بود: همه مسائل از سامانه یا هسته معاملاتی نیست و می تواند این موضوع دلایل مختلفی داشته باشد. باید توجه داشت که گاهی، اختلالی در سامانه آنلاین کارگزاری ها به وجود می آید و برخی مسئولان کارگزاری ها این اشتباه را از هسته معاملات قلمداد و اعلام می کنند.

وی تاکید کرده بود: گاهی سایت TSETMC (شرکت مدیریت فناوری بورس تهران) که تنها یک سایت تماشاگر است به دلایلی مانند اختلال در سامانه های شرکت های خدمات دهنده اینترنتی دچار مشکل می شود. در حالی که این سایت هیچ ارتباطی به معاملات ندارد و اختلال در آن به اشتباه به عنوان اختلال در هسته معاملات تعبیر می شود. علاوه بر این دو مورد، در زمان هایی که عرضه اولیه در بازار وجود دارد، تعداد بسیار زیادی از افراد (آخرین آمار از شرکت حدود 1.5 میلیون نفر در عرضه های اولیه حکایت دارد) درخواست خرید سهم مذکور را داشته و بنابراین تعداد زیادی درخواست به سامانه معاملاتی بورس ارسال می شود.

فلاح این مسئله را به شرایط جاده چالوس تشبیه کرده و می گوید: در نظر بگیرید چنین جاده ای بر فرض ظرفیت دو هزار خودرو را داشته باشد اما در زمان های خاص مانند روزهای تعطیلی به یکباره پنج میلیون خودرو به این جاده وارد شود. در چنین شرایطی کاملاً بدیهی است که ترافیک به وجود آید؛ جاده توانایی و ظرفیت تردد این حجم خودرو را ندارد. همین مسئله نیز درباره سامانه معاملاتی بورس صادق است که تنها مختص به ایران هم نبوده و در سایر کشورها شرایط همین گونه است. چندی پیش بورس لندن به مدت دو ساعت متوقف شد که علت ایراد در سامانه معاملاتی آن بود.

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه این مسئله چندان عجیب و غریب نیست، گفت: باید توجه داشت که سامانه معاملاتی بورس ایران، از شرکت فرانسوی یورو نکست فرانسه خریداری شده و بنابراین سامانه خوبی بشمار می آید. این سامانه اکنون توسط دانشمندان ایرانی به صورت پیوسته بروزرسانی و نگهداری می شود. با این حال به دلیل تراکم سفارشات و محدودیت ارسال سفارشات، درخواست های خرید و فروش با تأخیر توسط هسته معاملات دریافت می شود و همین امر باعث می شود کندی هسته به خرابی آن نسبت داده شود.

مسائل هسته معاملات بورس باید برطرف شود

پیش تر هم یک عضو شورای عالی بورس با تاکید بر ضرورت برطرف مسائل و اصلاح هسته معاملاتی بورس گفته بود: در 10 سال گذشته این مسائل و اختلالات موقت وجود داشته، اما امسال تکرار این اختلال بیشتر شده که باید برطرف شود.

به گزارش فارس حسین سلاح ورزی، در پاسخ به ابهامات و سوالاتی پیرامون موضوع خطاهای موجود در سیستم نرم افزاری بورس و اختلالات به وجود آمده در هسته معاملاتی گفته بود: تا جایی که اینجانب به خاطر دارم که تقریباً در طول ده سال گذشته چنین مسائل و اختلالات موقت به اشکال گوناگون از جمله بروز باگ یا تأخیرات در عملکرد نرم افزارها و یا هنگ کردن (مختل شدن) هسته معاملاتی هر از گاهی در بازار بورس به وجود آمده و البته امسال تعداد تکرار این اختلالات بیشتر بوده است.

عضو شورای عالی بورس تاکید کرده بود: البته این موضوع در یکی از جلسات شورای عالی بورس مطرح و قرار شد که ریاست سازمان بورس در جلسات آینده گزارش کاملی در این زمینه تهیه و برنامه و راهکارهای سازمان برای برطرف این مشکل را به اطلاع اعضای شورای عالی بورس برساند.

سلاح ورزی بیان داشته بود: مسئولان فناوری اطلاعات بورس گفته اند، بروز این مسائل و پیدا شدن باگ و هنگ کردن هسته معاملاتی ارتباط مستقیم و معناداری با حجم معاملات مربوطه ندارد، ولی در این که مشکل جدی وجود داشته و ممکن است در آینده نتایج پیچیده تر و جبران ناپذیری را داشته و باعث نگرانی فعالان بازار شود شک و تردیدی نیست و حتماً بایستی مسئولان مربوطه به صورت جدی به دنبال اصلاح این مسائل و تدابیر لازم باشند.

5 پیشنهاد برای کاهش مسائل هسته معاملات بورس

قبلا هم کانون کارگزاران بورس در نامه ای به رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، 5 پیشنهاد مهم برای کاهش مسائل هسته معاملات در کوتاه مدت را گفت. روح اله میرصانعی در نامه ای به رئیس سازمان بورس اعلام کرده بود: در حال حاضر با افزایش حجم نقدینگی در بازار سرمایه فشار زیادی روی هسته معاملات وجود دارد. بروز هرگونه اختلال در عملکرد سامانه معاملات، کل بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار می دهد و علاوه بر نارضایتی سرمایه گذاران، مسائل فراوانی را متوجه شرکت های کارگزاری می کند.

آنچه که مسلم است این سامانه معاملات جوابگوی نیاز فعلی بازار سرمایه نیست و به طریق اولی جوابگوی توسعه ای آینده بازار نخواهد بود. به نظر می رسد که در میان مدت باید سامانه معاملات قوی تری را جایگزین کرد و در کوتاه مدت به منظور کاهش فشار روی هسته معاملات و در راستای برطرف مسائل حیاتی نرم افزاری بازار پیشنهادات ذیل ارائه می شود:

1. برای کاهش تعداد سفارشات ارسالی به سطح معاملات محدوده قیمت عرضه های اولیه برداشته شود و رقابت قیمتی کاملا باز وجود داشته باشد. در این صورت خریداران برای وارد کردن قیمت عرضه های اولیه باید اطلاعات مالی شرکت را تحلیل و بررسی کنند و آنگاه با توجه به ارزش ذاتی سهام، قیمت مد نظر را وارد کنند.

در این حالت می توان محدودیت های شدید حجمی خرید عرضه های اولیه که اکنون اعمال می شود را بسیار بازتر کرد. در روش فعلی عرضه اولیه، بورس از طرف خریداران وارد مذاکره با فروشندگان می شود و محدوده قیمتی که پایین تر از ارزش ذاتی سهام است را برای رقابت اعلام می کند. همان طور که آمار نشان می دهد بیشتر قریب به اتفاق عرضه های اولیه خریداران در سقف محدوده قیمت، سفارش ها را وارد می کنند.

متاسفانه در این حالت نیاز سرمایه گذاران به تحلیل از بین می رود و حضور عموم مردم و افزایش سفارشات را در روزهای اولیه شاهد هستیم چرا که بورس با دخالت در کشف نرخ معین محدوده قیمتی کمتر از ارزش ذاتی سهام، یک موقعیت بسیار کم ریسک و دارای بازده بالا را فراهم کرده است. بنابراین در هر عرضه اولیه شاهد افزایش تعداد کدهای معاملاتی و فشار بیشتر به سطح معاملات خواهیم بود.

هسته معاملاتی که اختلال در آن یا قطع شدن آن به معنی قطع شدن کل معاملات بورس و تعطیلی بازار است. با توجه به موارد فوق پیشنهاد می شود بورس بدون دخالت در قیمت گذاری امکان معین نرخ بدون محدودیت قیمت را در عرضه های اولیه فراهم سازد تا موقعیت شبیه رانتی که کم ریسک و پر بازده است را به وجود نیاورد و باعث تعمیق تحلیل شود. بی شک در این حالت تعداد سفارشات عرضه های اولیه کاهش قابل ملاحظه ای خواهد داشت و راستا حرکتی بورس نیز به استانداردهای دنیای نزدیک تر خواهد شد.

2. پس از عرضه های اولیه به منظور جلوگیری از ایجاد صف های خرید طولانی که خود فشار و هسته معاملات را افزایش می دهد به مدت محدود به طور مثال دو یا سه روز بعد از عرضه اولیه، دامنه نوسان حذف یا حداقل سه برابر دامنه نوسان معمول شود. این امر کمک خواهد کرد بازار بدون فشار و هسته معاملات زودتر به قیمت تعادلی دست یابد ضمن آنکه در روزهای بعد از عرضه اولیه که معمولاً صف خرید تشکیل می شود یکی از دغدغه های همه فعالان بازار نحوه اولویت بندی سفارشات است که ممکن است باعث افزایش بدبینی سرمایه گذاران به دست اندرکاران بازار شود. با این روش سلامت بازار نیز افزایش می یابد و به دلیل آنکه صفی تشکیل نمی شود، نگرانی ها در خصوص سرعت چینش سفارشات در صف و رعایت انصاف رنگ می بازد.

3. ایجاد صف های خرید یا فروش پدیده صف نشینی را ترویج می کند، ارزش تحلیل در بازار را کاهش می دهد و رسیدن به نقطه تعادل قیمتی سهم را طولانی تر یا فرسایشی می سازد. هیجان صف نشینی باعث ترغیب سرمایه گذاران غیر حرفه ای به تشدید سفارشات در صف می شود. بسکمک از سرمایه گذاران حضور در صف های خرید و فروش و کسب سود کوتاه مدت از این طریق را به تحلیل و سرمایه گذاری بلندمدت ترجیح می دهند چرا که صف های خرید و فروش تقویت کننده دیدگاه کوتاه مدت نوسان گیرانه است.

پس افزایش تدریجی دامنه نوسان (به طور مثال هر 6 ماه 0.5 درصد) در کاهش صف های تشکیل شده موثر خواهد بود و سرمایه گذاران را به استفاده از تحلیل های درست ترغیب می کند تا از رفتار توده وار پرهیز کنند. کاهش صف های خرید و فروش اثرات قابل توجه بر کاهش فشار بر روی سامانه معاملات دارد. نقطه اوج ورود سفارش به سامانه معاملات زمان چینش صف ها در ابتدای بازار است که با کاهش صف، پیک فشار بر سامان برطرف می شود.

4. وجود حجم مبنا باعث می شود رسیدن به نقطه تعادل قیمتی سهم، طولانی تر یا فرسایشی و وجود صف های خرید و فروش ادامه دار شود. تبعات صف های خرید یا فروش نیز در بند قبل شرح داده شد پس پیشنهاد می شود به صورت تدریجی حجم مبنا کاهش یابد تا بطور کلی حذف شود.

5. در سامانه های معاملاتی بورس و فرابورس حدبیشتر تعداد سفارش هر سهم در هر سفارش افزایش یابد. این امر باعث می شود تعداد سفارش های وارد شده به سامانه معاملات و متعاقباً فشار و سامانه معاملات کاهش یابد.

کندی معاملات به روایت آمار

قبل تر در گزارشی آمده بود: در دو سال گذشته یعنی سال 1396 و پیش از به وجود آمدن بحران ارزی و جهش چند صد درصدی ارز، متوسط تعداد معاملات در بورس اوراق بهادار تهران تقریباً برابر با 64 هزار معامله در روز و حجم آن نیز تقریباً برابر با یک میلیون سهم در روز بوده است. این در حالی است که بر اساس اطلاعات متوسط تعداد معاملات در بورس اوراق بهادار تهران در فروردین ماه، بیش از یک میلیون و 200 هزار معامله و حجم معاملات نیز بالای 7 میلیارد سهم بوده است.

این آمار به خوبی خبر از تغییر چشمگیر تعداد و حجم معاملات دارد. طبق این آمار، تعداد معاملات از سال 96 تا به امروز بیش از 19 برابر و حجم معاملات نیز تقریباً 7300 برابر شده است. بخشی از این آمار حیرت آور به دلیل ورود نقدینگی سرگردان به بازار سرمایه است که پیش تر به بلای جان اقتصاد تبدیل شده بود و با ورودش به هر بازاری آن را دگرگون می کرد. با این حال فارغ از چون و چرای این مسئله، نمی توان از ناکارآمدی هسته در شرایط فعلی چشم پوشی کرد. اگرچه باتوجه به آمار فوق می توان علت کندی و ایراد هسته معاملات را توجیه کرد اما انتظارات از نهادهای مربوطه برای برطرف این مشکل به وقت خود باقی است.

بدیهی است هرگونه اختلال در هسته معاملات یا سامانه برخط کارگزاری ها به طور مستقیم در سود یا زیان معامله گران نقش دارد. از طرف دیگر با وجود دلایل مختلف اختلال در معاملات که به قول مدیر روابط عمومی سازمان بورس می تواند ناشی از کند شدن هسته یا سامانه برخط کارگزاری ها باشد، نمی توان دقیقاً تشخیص داد کدام مورد به مشکل برخورده است و نیاز به اظهار نظرهای کارشناسی در موقعیت به وجود آمده دارد.

از سوی دیگر در روزهای اخیر، گاه کار از کندی هسته گذشته و فرایند معاملات برای مدتی عملاً با مشکل جدی روبرو می شد. بروز مشکل در یکی از شرکت های OMS (شرکت های خدمات بر خط بازار سرمایه) در روز دوشنبه نیز بر مسائل موجود افزود.

باید توجه داشت سهامداران و معامله گران فارغ از چرایی مشکل، از شورای بورس و همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان دو نهاد سیاستگذار و ناظر انتظار دارند تا بخوبی به وظایف خود عمل کرده تا بازار به فعالیت خود به شکل روان ادامه داده و توسعه یابد.

منبع: دنیای بورس

آژانس مسافرتی: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور لحظه آخری، تور ارزان، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه