مصائب ناشران قانونمدار در ایران، ریالی بابت نمایشگاه کتاب نگرفتیم - پرسینا بلاگ

* بعد از تفاهم نامه ای که بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از یک طرف و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و تشکل های صنفی نشر از طرف دیگر امضا شد، امسال بخش زیادی از امور نمایشگاه کتاب تهران به صنف نشر سپرده شد. شاید این مسئله مهمترین ویژگی نمایشگاه بیست و هشتم بود. به عنوان کننده تشکل های صنفی، بفرمائید چه راستای برای دستیابی به این توافق طی شد؟

لازم می دانم که ابتدا یک نکته را یادآور شوم؛ وقتی به سوابق موجود در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به طور خاص و برخی دیگر از تشکل های نشر به طور عام، برمی گردیم، می بینیم که همواره نقدهای نسبت به نحوه برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران مطرح بوده اما این نقدها هیچ گاه در یک چارچوب کلی مطرح نشده است. یعنی ما در عین حال که انتقاد می کردیم که کتابفروشی ها از این اتفاق مهم فرهنگی حذف می شوند، خودمان هم برای اینکه در این نمایشگاه حضور داشته باشیم، سر و دست می شکستیم. کم کم به این نتیجه رسیدیم که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و معایب و محسّنات آن، جزئی است از مجموعه مسائل و مسائلِ حوزه نشر ما و بنابراین تصور می کنیم نقشه راهی که برای برگزاری و چگونگی برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تدوین می شود، باید منطبق با نقشه راهی باشد که برای حل مسائل و مسائل کل نشر می بایست در پیِ تدوین آن بود و این دو باید همسو با یکدیگر باشند.

نکته دوم این است که به دلیل این علاقه صنفی و همچنین بررسی و مطالعه شرایط حوزه نشر در کشورهای دیگر و مقایسه آن با کشور خودمان، ما به این نتیجه رسیدیم که اتفاقاً کسی باید نمایشگاه کتاب را برگزار کند که به مسائل کلی حوزه نشر اشراف دارد و حداقل می تواند ابعاد نقشه راه کلی را ترسیم کند. به همین دلیل بود که ما اصرار داشتیم که در اجرا و مدیریت نمایشگاه بین المللی کتاب تهران مداخله و به تعبیر دیگر به دولت کمک کنیم که این نمایشگاه با کیفیت بهتری برگزار و به دورنما و هدف کلی خود نزدیکتر شود. اگر این دیدگاه و چراغ راهنما را نداشته باشیم، ناگزیر خواهیم شد که موضوعی به عنوان نمایشگاه کتاب تهران را به عنوان یک پدیده مجرد و انتزاعی و مثل یک جزیره دورافتاده و جدا از بقیه مسائل حوزه نشر نگاه کنیم و مسلماً اتفاق بعدی که در انتظار ماست، گرایش فوق العاده به کمیّت گرایی و دوری از کیفیّت گرایی است؛ اینکه آمارها را ببریم بالا، فروش برود بالا، تعداد بازدیدکننده برود بالا و غیره. یعنی توجه نکنیم که ما با برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، کجاها و به چه ضعف های ماهیتی حوزه نشر پاسخ می دهیم و یا در جهت رفع آنها می کوشیم؟ و همینطور اینکه عملکرد ما تا چه حد باعث بروز مسائل تازه در حوزه نشر می شود؟ بر این اساس ما این پیشنهاد [واسپاری امور نمایشگاه به تشکل های نشر] را به وزارت ارشاد ارائه کردیم. ناگفته نماند ما برای دوره قبلی نمایشگاه یعنی دوره بیست و هفتم هم این پیشنهاد را ارائه کرده بودیم.

واقعیت این است که دولت یازدهم امیدواری های زیادی برای حوزه نشر ایجاد کرد و من به عنوان یک مسئول صنفی تصور می کنم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامیِ تحت مدیریت آقای جنتی و معاونت امور فرهنگیِ آن با مدیریت آقای سیدعباس صالحی، فرصتی است که نصیب این حوزه شده است تا بتواند با فراغت و حمایت، مسائل پیش روی خود را از سر راه بردارد. در اغلب سال های گذشته نه تنها حمایتی از ما نمی شد بلکه از ناحیه دستگاه های دولتی، خیلی اوقات محدودیت و مشکل هم داشتیم. ولی این بار نه تنها این مسائل و مسائل را نداشتیم بلکه احساس می کردیم که در تعقیب وظیفه ای که بر عهده گرفته ایم، از ناحیه معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد، حمایت هم می شویم. من وقتی کارنامه معاونت فرهنگی فعلی وزارت ارشاد را مرور می کنم، احساس می کنم که تا همین جا هم گام هایی بزرگ و اساسی برداشته شده است که به راحتی می شود ثابت کرد که ما - البته منظورم فقط اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیست بلکه این یک ما کلی است - چقدر در شناخت مسائل و مسائل حوزه نشر، باکیفیت تر شده ایم و مهارت بیشتری پیدا کرده ایم و من فکر می کنم که آقای صالحی در ایجاد این مهارت، نقش مهم و موثری ایفا کرده است. در ماجرای واسپاری امور نمایشگاه هم، واقعاً شجاعت زیادی لازم بود که این موضوع پذیرش و اعلام شود و لذا شخصاً لازم می دانم از این نقش ایشان تشکر کنم. در حال حاضر کار بررسی کمیته هایی که مدیریت و اجرای آنها در اختیار تشکل های نشر بود، در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به انتها رسیده و من خرسند هستم که تقریباً همه، از فعالیت این کمیته ها، اظهار رضایت می کردند و این نشان دهنده و ثابت کننده این موضوع است که واسپاری، مسئله مثبتی بود.

* به موضوع اعلام آمارهای مربوط به نمایشگاه و کمّی گرایی و آسیب هایی که از آن ناشی می شود، اشاره کردید. از قضا امسال هم شاهد اعلام این آمارها بودیم و اتفاقاً از جانب خود آقای صالحی هم در مراسم اختتامیه نمایشگاه، مواردی از این آمارها به عنوان نشانه های پیروزیت نمایشگاه بیان شد. به عنوان کننده تشکل های صنفی حوزه نشر بفرمائید که غایت و نقطه هدف شما در برگزاری یک نمایشگاه پیروز، دقیقاً چیست؟ آیا اگر میزان فروش کتاب بالا باشد یا تعداد بازدیدکننده از نمایشگاه زیاد باشد، اینها از نظر شما امتیازهایی منفی است؟ به عبارت بهتر، چه اتفاقی در نمایشگاه کتاب تهران باید بیفتد که آن نمایشگاه، نمایشگاه پیروزی باشد؟

البته طرح موضوع به این صورت، شاید ما را از بحث اصلی کمی دور کند. علی ایّ حال من فکر می کنم که بازدید هر چه بیشتر از نمایشگاه و فروش هر چه بالاتر کتاب در نمایشگاه، حاکی از وجود ضعف های جدی در بخش های اصلی حوزه نشر است و این آمار هر چه بالاتر باشد، ابعاد و اندازه آن مسائل را بیشتر نمایان می نماید. البته این به آن معنی هم نیست که اگر فروش کتاب زیاد شد، یک نمره و امتیاز منفی است یا اگر بازدید بالا بود، یک نمره و امتیاز منفی است بلکه اینها جواب هایی است به یکسری نیازها. اگر ما درست به این موضوع نگاه کنیم، قاعدتاً باید به این مسئله بپردازیم که وظایفی به نمایشگاه بین المللی کتاب تهران تحمیل شده است که نشات گرفته از مسائل و مسائل جدی است که ما در توزیع کتاب، تعداد کتابفروشی ها و دسترسی مردم به کتاب، با آنها روبرو هستیم و خود این مسئله باعث شده که این موجود مظلوم یعنی نمایشگاه کتاب تهران هر سال پیرتر می شود و نفس هایش به شماره افتاده است و ما می بینیم که به سختی و در ظاهر، به بقای خودش ادامه می دهد.

در سال های اخیر تدبیر جدی اندیشیده نشده برای اینکه نمایشگاه به سر جای اول خودش برشود و به وظیفه اصلی خودش بپردازد؛ نمایشگاه کتاب تهران باید محلی باشد برای اینکه ناشران آخرین دستاوردهایشان را در آن عرضه کنند و به نمایش بگذارند و نه لزوماً بفروشند. همچنین باید محلی باشد که زمینه های ارتباط رو در روی مولفین و پدیدآورندگان کتاب ها با مخاطبانشان فراهم شود در حالی که به نظر من یکی از دلایل جدی شمارگان پائین کتاب ها در ایران، ارتباط ضعیفی است که بین پدیدآورنده و مخاطب اثر وجود دارد و همین می شود که در کشوری که دو سوم جمعیت آن باسواد هستند، شمارگان کتاب 1000 نسخه است؛ گویی اقلیتی برای اقلیتی می نویسند. ایجاد زبان مشترک با مخاطب مستلزم برقراری دیالوگ بین پدید آورنده و مخاطب است. پس باید این زمینه ارتباطی شکل بگیرد که هم پدیدآورنده بفهمد که مخاطب در پیِ چیست و هم مخاطب، مقصود پدیدآورنده از خلق آن اثر را دریابد و اینها مسائل اصلی است که در نمایشگاه های خارجی کتاب به طور مثال نمایشگاه کتاب فرانکفورت، به آنها توجه می شود؛ مولفین و پدیدآورندگان بیایند و با مخاطبانشان ارتباط برقرار کنند، خود ناشران با همدیگر ارتباط برقرار کنند، کتابفروشان سراغ ناشران بیایند و توافقاتی با آنها صورت بدهند و نیز، توزیع کنندگان کتاب زمینه های ارتباط بین کتابفروشان و ناشران را فراهم کنند و راه های افزایش فروش کتاب ها را بیابند. و یا اینکه ناشران بین المللی با ناشران داخلی ارتباط داشته باشند و تبادل تجربه و حقوق نشر بکنند و حتی ناشران داخلی با همدیگر در این زمینه مبادلاتی داشته باشند.

الان خیلی از کتاب های مهم وجود دارند که ناشران مایل به تجدید چاپشان نیستند، خُب مخاطب برای دسترسی به این آثار چه باید بکند؟ فرضاً روح القوانین منتسکیو که یکی از کتاب های مرجع در حوزه حقوق اساسی است، قبل از انقلاب توسط انتشارات امیرکبیر چاپ شده بود ولی سال های سال تجدید چاپ نشده بود. اگر امیرکبیر مایل نبود این کتاب را تجدید چاپ کند، می توانست به فرض داشتن حق مادی آن را به ناشری دیگر واگذار کند. همچنین تشکیل نشست ها و بحث و بررسی مسائل و چالش هایی که حوزه نشر با آنها روبرو است، می تواند از دیگر کارکردهای یک نمایشگاه کتاب باشد. اگر نمایشگاه کتاب تهران، این شرایط فعلی را پیدا کرده است، من فکر می کنم دلیل آن، مسائل توزیع برای پاسخگویی به نیازهای مطالعاتی جامعه است. به همین جهت، حتی ناشرانی که منتقد نمایشگاه کتاب تهران هستند، به واقع نمی خواهند این فرصت [برگزاری نمایشگاه] را از دست بدهند. چرا؟ چون برای آنها اهمیت مالی جدی دارد، می توانند شرایط مالی خودشان را سر و سامانی بدهند و بدهی هایشان را تسویه کنند. مادامی که این مسائل وجود دارد و مادامی که ما فاقد سیستم مناسب توزیع کتاب در کشور هستیم، طبیعی است که ناشران طرفدار تشکیل نمایشگاه باشند؛ با توجه به نرخ تورم و بالا رفتن قیمت کالاها، چک های 7 و 8 ماهه ای که بابت خرید کتاب به ناشران داده می شود، واقعاً توجیه مالی را از فعالیت در عرصه نشر سلب می نماید و به همین خاطر است که فعالان این عرصه، برگزاری نمایشگاه کتاب را فرصتی برای کسب نقدینگی و تلاشی در جهت ساماندهی اقتصاد بیمار صنعت نشر می دانند.

* فکر می کنید چه فرایند ای باید طی شود که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به شاکله اصلی خودش یعنی همان نمایشگاه بودن، برشود و از جنبه یک فروشگاه بزرگ کتاب دور شود؟ آیا در این فرآیندی که با وزارت ارشاد شروع کرده اید، در این زمینه هم فکری شده است؟

قبل از پاسخ به این سوال، باید توضیحی هم درباره این تفاهم نامه بدهم؛ البته ما سابقه همکاری تشکل های نشر را با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، داریم ولی شاید هیچ گاه در این حد نبوده است. ما تفاهم نامه مستقیمی با خود وزارت ارشاد منعقد کرده ایم نه موسسات تابعه آن. ما با شخص آقای سیدعباس صالحی معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد این تفاهم نامه را امضا کرده ایم. لازم می دانم همین جا به طور آشکار و صریح اعلام کنم که در این تفاهم نامه تحت هیچ عنوانی حتی یک ریال به عنوان حق الزحمه برای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در نظر گرفته نشده است. نه اینکه اتحادیه استحقاق دریافت حق الزحمه نداشته باشد، مسلما این استحقاق را دارد ولی در شرایط امضای تفاهم نامه هدف اصلی ما استفاده از فرصت بزرگ واگذاری و آزمایش بضاعت بخش خصوصی و مشق همکاری و همراهی با سایر تشکل های نشر بود و حق الزحمه اتحادیه را موکول کردیم به تصمیم معاونت فرهنگی.

* و تشکل های نشر؟

تشکل های نشر چرا، آنها پول می گیرند مطابق رویه سال های گذشته و برای مدیریت سالن های خودشان. اتحادیه شرکت های تعاونی ناشران ایران (آشنا) بابت سالن عمومی، انجمن ناشران کودک و نوجوان بابت سالن کودک، انجمن ناشران دانشگاهی بابت سالن دانشگاهی، انجمن ناشران آموزشی بابت سالن آموزشی و انجمن ناشران بین الملل بابت بخش لاتین و عرب بین الملل حق الزحمه می گیرند. این تشکل ها همان پولی را که سال گذشته برای اداره بخش های خودشان از ارشاد گرفته اند، امسال هم می گیرند.

* پس مبالغی که بابت اجاره غرفه ها از ناشران گرفته شده است، چه می شود؟

متاسفانه در این زمینه، به دلیل کمبود زمان، ما نتوانستیم مدیریت هزینه بکنیم. یعنی ما بخش هایی را که در تفاهم نامه به ما واگذار شده بود، اجرا کردیم، مثلاً ساخت و ساز غرفه ها و پنل بندی و غیره. یعنی ما بر این مسئله نظارت کردیم و همچنین بر عملکرد پیمانکارها اما با کدام پیمانکارها؟ با پیمانکارهایی که توسط کمیسیون معاملات موسسه نمایشگاه های فرهنگی معین شده بودند و با عدد و رقم هایی که این موسسه معین کرده بود. کمیته اطلاع رسانی، کمیته سرای اهل قلم، کمیته بین الملل و کمیته ناشران داخلی که تحت مدیریت اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و تشکل های نشر بودند، عملکرد بسیار خوبی داشتند و ما نه تنها از سطح سال گذشته پائین تر نرفتیم بلکه ادعا می کنم که با صرف هزینه هایی به مراتب کمتر از بودجه های سال گذشته، بسیار بهتر ظاهر شدیم و توانستیم کارهای بسیار بزرگتری انجام دهیم. کمیته ناشران داخلی هم مهمترین کمیته ما بود چرا که بخش قابل توجهی از ناشران را دربرمی گرفت و ناگزیر از این بود که با چهار تشکل اتحادیه شرکت های تعاونی ناشران ایران (آشنا)، انجمن ناشران کودک، انجمن ناشران دانشگاهی و انجمن ناشران آموزشی، هماهنگ باشد که بعضاً نبودِ برخی از این هماهنگی ها، مسائلی را در پیشبرد کار به وجود می آورد که من امیدوارم با جمع بندی این تجربیات در سال های بعد، بشود گام های بهتری را هم برداشت.

اساساً فعالیت نهادهای صنفی و اتحادیه ها، فعالیتی غیرانتفاعی است. اتحادیه به وسیله حق عضویتی که اعضا می پردازند و درآمدهایی که از قِبَل دوره های آموزشی و مسائلی از این دست به دست می آورد، اداره می شود و بنابراین هیچ گاه در حاشیه سود و زیان قرار نمی گیرد. ویژگی دیگر اتحادیه ها این است که فعالیت در آنها بر اساس کار داوطلبانه است که در فرهنگ اجتماعی بین المللی اهمیت زیادی دارد؛ در خیلی از کشورها وقتی شما می خواهید در جایی استخدام شوید، از شما خواهند پرسید که شما در رزومه تان چقدر سابقه فعالیت داوطلبانه دارید یعنی فعالیتی که در ازاء انجام آن، پولی نگرفته باشید و آن را برای مصالح اجتماعی انجام داده باشید.

به موضوع اصلی صحبت برمی گردم؛ البته این نکته درستی است که ما به عنوان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، محدود به تهران هستیم و یک تشکل سراسری نیستیم اما این مسئله دلایل خودش را دارد و من فکر می کنم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در طول سال های گذشته ناخواسته درجهت افزایش فاصله بین تهران و سایر مناطق کشور در موضوع نشر حرکت کرده است و چنانچه ساختار وزارت ارشاد را ملاحظه کنید، خواهید دید که خیلی تمرکزگراست و شاید هیچ وزارتخانه ای در این حد، تمرکزگرا نیست. یعنی همه چیز در تهران متمرکز است درست به همین دلیل است که سهم فعالیت نشر در تهران سه برابر بقیه کشور است. تشکل های نشر نیز به تبع این سیاست به صورت جزایر جداگانه در برخی از مناطق کشور شکل گرفته اند و ارتباط ارگانیکی نیز بین آنها ایجاد نشده است. ما برای آنکه کتابفروشی واقع در پاکدشتِ ورامین مجبور نشود برود جواز کسب خودش را از اتحادیه میوه و تره بار بگیرد - آنگونه که در خبرها آمده بود - سال 94 را به عنوان سالِ هدف قرار داده ایم که اتحادیه استان تهران را تشکیل دهیم. در همین زمینه هماهنگی های لازم را با اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و همچنین اتاق اصناف استان تهران انجام داده ایم و امیدواریم در سال 94 به این هدف برسیم. توصیه مان به دوستان دیگرمان هم که در نقشه کل کشور، از حیث فعالیت نشر کمی پررنگ تر هستند، مثل قم، مشهد و اصفهان این است که حتماً آگر فاقد اتحادیه هستند، به سمت تشکیل اتحادیه های مناطق خودشان بفرایند تا انشاءالله روزی به تشکیل اتحادیه ناشران ایران نائل شویم. آن وقت است که دولت می تواند یک نیروی اجرایی قدرتمند برای حل و فصل مسائل عرصه نشر، در کنار خود داشته باشد.

* به تعدد تشکل های عرصه نشر و البته ضعیف بودن آنها اشاره کردید. قرار است نمایشگاه کتاب تهران طی یک فرایند سه ساله به کلِ تشکل های نشر واگذار شود اما در همین سال اول واسپاری، ما نقدهایی از همین تشکل های نشر، شنیدیم. شما به عنوان رئیس اتحادیه ای که محور این تشکل ها در توافقی بود که با دولت امضا شده، نگران این نقدها نیستید؟ به هر حال الان انتظارات از شما تشکل های صنفی نشر بالاتر رفته است. به نظر شما این صداهای متفاوت ، می تواند تفاهم نامه را زمین بزند؟

واقعیت امر این است که ما اتفاق بزرگی را رقم زده ایم. نه فقط بین تشکل های نشر بلکه حتی در درون یک تشکل، اختلاف منافع یک موضوع جدی است. اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران بزرگترین و قدیمی ترین تشکل صنفی نشر در کشور است و من در پاسخ به سوال قبلی، دو خصیصه را برای اتحادیه برشمردم؛ یکی غیرانتفاعی بودن آن و یکی هم انجام فعالیت ها به صورت داوطلبانه است. اگر بخواهیم خصیصه سومی هم به آن اضافه کنم، آن خصیصه این است که اتحادیه در وهله اول باید به منافع ملی بیندیشد و در وهله دوم به منافع صنفی و البته، یک فعال صنفی باید آخر از همه به منافع شخصی خودش فکر کند. من فکر می کنم اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران پایبندی خودش را به این اولویت ها نشان داده است. لازم است در این باره مصداق هایی را ذکر کنم؛ یکی از اقدامات شاخص آقای صالحی در نمایشگاه کتاب امسال، نشست های معینی بود که در آن ناشران با مسئولان بلندپایه کشور، رو در رو صحبت می کردند؛ در این جلسات که ضمن آنها، فرصتی ایجاد شد که ناشران مجموعه مسائل و مسائلشان را به طور مستقیم با عزیزان مسئول در میان بگذارند و راهکارهای خوبی هم در آنها مطرح شد، ما متوجه شدیم که تصویری که از تشکل های نشر و اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران وجود دارد، تصویر مثبتی است و تقریباً همه مسئولان از واسپاری امور نمایشگاه به تشکل ها، حمایت می کردند و آن را اتفاق مثبتی می دانستند.

مورد دیگری که در این زمینه می توانم بیان کنم این است که همزمان با برپایی نمایشگاه کتاب تهران، در ضلع جنوب مصلی نمایشگاه عروسک و اسباب بازی برپا می شود که عنوان پیوست فرهنگی را هم روی آن می گذارند. طبیعی است که ناشران کودک و نوجوان ما دچار نگرانی می شوند و می گویند که با توجه به محدود بودن بودجه خانوار، آنها(خانواده ها)اول به این محل می فرایند و فروش ما کاهش می یابد. آنها حتی می خواستند به داخل نمایشگاه کتاب رسوخ کنند و عروسک بیاورند بفروشند که خوشبختانه شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب با این مسئله مخالفت کرد. و یا وقتی شما در خیابان های مصلی مشاهده می کنید که کسی برای یک غرفه 9 متری، چند میلیون تومان اجاره می دهد که در آن لامپ بفروشد، باید حدس بزنید که این غرفه در 10 روز چقدر درآمد دارد که این میزان اجاره می پردازد!؟ این مسائل را برای این ذکر کردم که بگویم کتاب موضوعی شده که مشاغل دیگر زیر سایه آن کسب درآمد می کنند اما هیچ سودی از آن عاید خود کتاب و تولید کنندگانش نمی شود و خودِ همین قضایا باعث می شود که به اختلافات دامن زده شود و اقتصاد نشر متکی به دولت باقی بماند و تا زمانی که این اتکا به دولت وجود داشته باشد، اختلاف منافع هم هست ولی اگر کار، حرفه ای شود و هر کس بهتر کار کرد منافع بیشتری ببرد، طبیعتاً کسی هم که درآمد کمتری دارد، سعی نمی نماید زیرآب آن یکی را بزند بلکه سعی می نماید از او بیاموزد و از تجربه او استفاده کند. ما باید بکوشیم از مسائل تفرقه انگیز بپرهیزیم. متاسفانه چه قبل از برگزاری نمایشگاه و چه حین نمایشگاه، مواردی از این تفرقه انگیزی ها را شاهد بودیم که خوشبختانه با درایت خود مجموعه تشکل های نشر، حل شد و از وارد شدن آسیب به این انسجامی که بین تشکل ها ایجاد شده بود،جلوگیری به عمل آمد. ما به عنوان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به طور جدی بنا داریم این جلسات را ادامه دهیم.

* با همه تشکل ها؟

بله، بلااستثنا. من چند سال پیش هم گفته بودم که مشکل نشر ما یک مشکل ملی است و حل آن هم عزمی ملی می طلبد و هر کسی که یک قدم در زمینه حل این مسائل بردارد، ما دستش را هم می بوسیم. در اینجا محدودیتی وجود ندارد و همه می توانند بیایند در شکل گیری اتفاق خوب تشکل سراسری به همدیگر کمک کنیم. البته شکل گیری این تشکل سراسری، ساز و کار خاص خودش را دارد ولی ما در مقطع فعلی، وظیفه خودمان می دانیم که راستامان را اینگونه معین کنیم که برسیم به آن نقطه و روزی برسد که ما صاحب تشکل واحد سراسری باشیم. خودِ همین بُن های کتاب و نحوه توزیع آنها، از جمله مسائل اختلاف برانگیز است. همانطور که عرض کردم ریشه همه این مسائل، اتکا به دولت و یارانه است که باعث شکل گیری یک اقتصاد گلخانه ای برای حوزه نشر شده است.

* یکی از شعارهای اصلی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، ایجاد شفافیت در عملکردها است. امسال هم به همین دلیل ما شاهد حذف بُن های رایگان از نمایشگاه کتاب بودیم که گفته می شود هر ساله منشاء فسادهایی در نمایشگاه بوده است. به عنوان کسی که در دوره های قبل به عنوان یک ناشر در نمایشگاه شرکت می کرده و امسال هم به عنوان کسی که مسئولیتی جدی در برگزاری نمایشگاه کتاب داشته است، فکر می کنید چه فسادهای دیگری به خصوص از حیث مالی بر نمایشگاه مترتب است که باید در سال های آینده آنها را ریشه کن کرد؟

در خصوص یارانه ها، شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب بحث های مفصلی داشت و احتمالاً بعد از انتها نمایشگاه هم جلسات دیگری در همین موضوع برگزار خواهد کرد که میزان تحقق اهدافی را که در این زمینه معین کرده بود، بررسی کند. اما آنچه معین است، این است که ملاحظه حاکم بر شورای سیاستگذاری نمایشگاه این بود که بُن های رایگان حذف شود. یعنی این نحوه کمک نه تنها کمک نیست، بلکه خودش به مانعی برای توسعه صنعت نشر تبدیل می شود. البته پیشنهادهای مختلفی مطرح می شد اما اعتقاد بر این بود که این بودجه ها به جای اینکه به مصرف کننده یا تولیدکننده اختصاص پیدا کند، باید به حوزه زیرساخت ها اختصاص یابد. به عنوان مثال تفاهم نامه ای که معاونت فرهنگی وزارت ارشاد با شرکت پُست امضا کرد، یکی از این کارهای زیرساختی بود در شرایطی که سیستم توزیع ما، ناکارآمد است. بسکمک هستند که به دنبال دستیابی به کتابی هستند اما در مکانی که کتابفروشی وجود ندارد، در این شرایط اگر ناشر بتواند با تعرفه پائینی کتابش را به وسیله پُست به مخاطب برساند، بخشی از مشکل حل می شود. در خصوص این قبیل مسائل، شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب تهران تصمیم گرفت که توزیع بُن رایگان را در نمایشگاه حذف کند به استثنای سه مورد؛ اهل قلم، سخنرانان سراهای اهل قلم و خبرنگاران حوزه کتاب.

من آمار دقیقی از بُن رایگانی که در نمایشگاه قبل عرضه شد، ندارم ولی فکر می کنم رقمی نزدیک به 6 میلیارد تومان بوده است. بدیهی است که امسال این عدد به شدت کاهش پیدا کرده است. اتفاق دیگری که در همین زمینه افتاد، کاهش شدید سهم وزارت ارشاد در خصوص بُن های مشارکتی بود؛ همانظور که می دانید تا نمایشگاه بیست و پنجم، یک بودجه ارزی برای خرید کتاب های خارجی در بخش بین الملل نمایشگاه از طرف وزارت ارشاد اختصاص می یافت که مسائل زیادی را هم در تسویه بدهی ها به ناشران خارجی و هم در انتقال این وجوه به خارج از کشور با توجه به محدودیت های ناشی از تحریم، برای ما به وجود آورده بود. عمده مشتری های بخش بین الملل، کتابخانه های دانشگاهی و موسسات تحقیقاتی و پژوهشی هستند و این کمکی بود که وزارت ارشاد از محل بودجه های خودش به دو وزارتخانه دیگر (بهداشت و علوم) ارائه می کرد. کاری که امسال آقای صالحی انجام داد و در همین موضوع بُن های مشارکتی تعریف شد، این بود که به این وزارتخانه ها گفت که اگر منابع می خواهید و مایل هستید که کتابخانه هایتان تجهیز شوند، خودتان بیائید جلو. در کل امسال بودجه کمتری برای بُن کتاب در نمایشگاه هزینه شد و نکته قابل توجه اینکه به رغم کاهش استفاده از بُن، دستگاه های کارتخوان حدود 70 میلیارد تومان خرید کتاب را ثبت کردند در حالی که سال گذشته این رقم، 46 میلیارد تومان بوده است. افزایش میزان خرید کتاب در کنار کاهش بُن ها در نمایشگاه امسال، تصویری مثبت از نمایشگاه ارائه می دهد. یعنی اینکه امسال اقدامات اصلاحی موثری اجرا شده است. با این شرایط، امید است که موضوع یارانه های حمایتی در بودجه سال آینده وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی آن اینگونه دیده شود که به جای توزیع بین مصرف کنندگان یا تولیدکنندگان کتاب، به حوزه زیرساخت های عرصه نشر سرازیر شوند و این اتفاق مثبتی است.

* توضیحات شما البته ناظر بر اقداماتی بود که در نمایشگاه امسال صورت گرفت، سوال من این بود که به نظر شما به عنوان یک کارشناس، چه اتفاقات دیگری باید رقم بخورد که چهره مالی نمایشگاه کتاب شفاف تر شود؟

متاسفانه باید اذعان کنیم که در کشور ما قانونمداری و رعایت قانون اصولاً کار بسیار دشواری است. من قبلاً هم گفتم که وقتی یک ناشر می خواهد مطابق ضوابط و مقررات قانونی، کتابی را منتشر کند، چه مسائلی را باید تحمل کند! باید کتابش را به وزارت ارشاد ارسال کند، بررس ها آن را بخوانند، اصلاحیه شان را بدهند، اصلاحیه را اِعمال کند، مجوز را بگیرد، بعد با ویراستار و صحاف و صفحه بند و... و. تسویه کند تا کتابش منتشر شود و تازه این کتاب وارد بازار شود و اگرشانس یار او باشد، اقبالی نسبت به آن پیدا بشود. ولی شما می بینید یک کتاب به محض اینکه پرفروش شد، خیلی راحت و آزادانه توسط افراد مختلف برخلاف قوانین موضوعه، ریسو و اُفست و کپی و تکثیر می شود بدون اینکه حق التالیف را پرداخت کنند، بدون اینکه هزینه هایی را که ناشر ناگزیر از پرداخت آن است، پرداخت کنند، بدون اینکه ریسک هایی را که ناشربا آن روبرو می شود، برای آنها وجود داشته باشد، یک سود غیرمشروع و کلان می برند و ضربه ای شدید به ناشر و مولف می زنند و کسی هم متعرضشان نمی شود. البته اخیراً دستگاه های مختلف به این موضوع توجه نشان داده اند.

نهاد کتابخانه های عمومی وظیفه سنگینی بر دوش دارد و به نظر من باید بودجه این نهاد افزایش پیدا کند و در اولویت های بسیار بالا قرار گیرد تا امکان دسترسی مردم به کتاب، فراهم شود. این بخشی از مسئله است، بخش دیگر این است که هر سلیقه ای باید امکان تهیه کتاب مورد نظر را که دارای مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، در کتابخانه عمومی پیدا کند. قانونمداری باید سرلوحه کار مسئولان باشد و از طرف دیگر اگر متولی صدور مجوز نشر کتاب، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، همه باید به آن احترام بگذارند و نباید قاعده بازی را عوض کرد چون اگر اینطور شد، آن کسی هم که زیرزمینی و قاچاقی کتاب چاپ می نماید، فکر می نماید که می تواند هر کاری که خواست، انجام دهد. به همین خاطر است که من معتقدم حل مسائل کتاب، عزمی ملّی طلب می نماید. خودِ ما به عنوان یک کار شخصی در اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در حال مطالعه و بررسی این موضوع هستیم که سرانه مطالعه در بلوک شرق اروپا که قبل از فروپاشی، پائین بوده است ولی الان در حال انجام یکسری اقدامات برای افزایش این سرانه هستند. ما باید این راه ها و راستاها را مطالعه و تجربه کنیم و از آنها درس آموزی کنیم. با برخوردهای و توصیه هایی از این دست که کتاب بخوانید، نمی شود برای مردم ایجاد جاذبه کرد. باید مزایای کتابخوانی را به میان مردم ببریم که بخشی از این مسئله از مدارس شروع می شود که باید برنامه ریزی های ریشه ای در این خصوص در آموزش و پرورش انجام شود و همچنین باید با طراحی یک سلسله برنامه های تبلیغی در صدا و سیما و سینماها و رسانه ها و غیره، نیاز به کتابخوانی را در جامعه ودر جوانانمان ایجاد کنیم.

* امسال هم مثل دوره های قبل نمایشگاه کتاب، شاهد برخورد با تعدادی از ناشران متخلف در نمایشگاه بودیم، با این تفاوت که امسال و در حالی که صنوف نشر بخش زیادی از امور نمایشگاه را بر عهده داشتند، اما اعلام خبر محرومیت 116 ناشر از حضور در نمایشگاه کتاب تهران در سال 95 - برخلاف دوره های قبل که محدودیت تعداد محدودی ناشر، بازتاب های بسیار گسترده ای در بدنه صنف نشر و همچنین رسانه ها به ویژه رسانه های خارج از کشور داشت - چندان بازتاب منفی نداشت. در صحبت هایی که ما خبرنگاران، با رئیس هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران داشتیم، ایشان عنوان می کرد که اتفاقاً درخواست محرومیت این ناشران را خودِ کمیته ناشران داخلی که زیر نظر مستقیم اتحادیه ناشران و سایر تشکل های نشر فعالیت می کرد، به این هیئت داده است. از آنجا که اعلام شد بالغ بر 90 درصد این تخلفات، عرضه کتاب های سایر ناشرین بوده است، برای اینکه این مشکل قدیمی که هر ساله هم در نمایشگاه کتاب تهران رخ می نماید، به صورتی اساسی حل شود، اتحادیه چه برنامه ای دارد؟

البته من در وهله اول باید اعلام کنم که بخشی از اینها، ناشر بودند، بخش دیگر اصلاً ناشر هم نبودند. همانظور که گفتید در سال های گذشته هم برخوردهایی با این متخلفان صورت می گرفت اما امسال ما سعی کردیم این موضوع را به صورتی جدی تر و دقیق تر بررسی کنیم. یکی از مسائلی که در این زمینه روشن شد، این بود که بسکمک از این ناشران، شهرستانی بودند و البته استدلال هایی هم که خود آنها در خصوص این موارد تخلف بیان می کردند، انصافاً استدلال های به حقی بود؛ وقتی ناشری با 35 عنوان کتاب از یک شهرستان دورافتاده به تهران می آید و در نمایشگاه کتاب، غرفه می گیرد، اگر 12 یا 13 روزی که به خاطر نمایشگاه در تهران است، حتی در یک مسافرخانه ارزان قیمت هم اقامت داشته باشد، باید مبالغ قابل توجهی را فقط برای هزینه اقامتش بپردازد و آن 50 درصد تخفیفی که برای اجاره غرفه به او تعلق می گیرد، به هیچ وجه تکافوی هزینه های او را در تهران نمی نماید. به همین خاطر تشکل های مربوطه شان این نگاه را داشتند که این فرد مظلوم است و چه اشکالی دارد که چند کتاب از سایر ناشران را هم بفروشد؟ در حالی که به نظر ما این سیاست، سیاست درستی نیست چرا که ما با این کار، خودمان به عنوان تشکل نشر، تخلف را نهادینه می کنیم، ضمن اینکه یکی از نکات بسیار مثبت نمایشگاه کتاب تهران، همین امکان حضور برای ناشران شهرستانی است و اینکه آنها بتوانند در این 10 روز، کتاب هایی را که تولید کرده اند، در معرض دید عموم بگذارند و اتفاقاً با این کار، جنبه نمایشگاهیِ نمایشگاه کتاب تهران هم تقویت خواهد شد.

اگر یک دلیل مهم داشته باشیم که نمایشگاه کتاب تهران می بایست تداوم پیدا کند، قطعاً این است که همکاران شهرستانی ما بیایند و 10 روز از سال، آثارشان را در نمایشگاه به معرض دید عموم بگذارند. ولی آن مشکل اولیه را باید به گونه دیگری حل کرد؛ یعنی آن تشکل مربوطه، می تواند کنندگی بگیرد برای تمام ناشران آن محل و یا آن شهر و یا آن استان و در یک غرفه، کتاب هایشان را عرضه کند. این همان مفهومی است که برای Collective Stand در نمایشگاه های خارجی کتاب تعریف شده است؛ همان سیاستی که موسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران در دوره های شصت و پنجم و شصت و ششم نمایشگاه کتاب فرانکفورت اجرا کرد. و البته [این سیاست] در کشورهای دیگر هم تعقیب می شود از جمله ترکیه، اندونزی و مالزی، یعنی غرفه را وزارتخانه مربوطه در آن کشور می گیرد و به ناشران کشورش می گوید که بیایند در آن، کتاب هایشان را عرضه کنند. این روش هزینه های ناشران را هم به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد و به نظر من در ایران هم باید تشکل های نشر این مشکل همکارانشان را به این ترتیب حل کنند. وقتی این موضوع و این مشکل توسط خود تشکل ها نهادینه شود، قُبح تخلف رفع می شود و عده ای می آیند از آن سوء استفاده می کنند.

اگر این ناشران، کتاب های ناشران دیگر را هم عرضه کنند و بفروشند، باز هم بالاخره خیری به ناشر اصلی و مولف و پدیدآورنده می رسد ولی وقتی ناشر اصلی، خودش در نمایشگاه حضور دارد و کتاب هایش را هم مثلاً با 20 درصد تخفیف عرضه می نماید، این اقدام دیگر چه توجیهی دارد!؟ مگر اینکه به این نتیجه برسیم که اینها کتاب های ریسو و دیجیتال و در واقع کتاب های غیرقانونی است که به فروش می رسد که اگر این چنین باشد، ما تصویر بسیار بدی از نمایشگاه خواهیم داشت؛ یعنی کتاب هایی که به صورت غیرقانونی و قاچاقی منتشر شده، امکان خوبی هم برای عرضه آن هم در جایی به نام نمایشگاه بین المللی کتاب تهران پیدا می کنند! یکی از همکاران من که عضو هیئت مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است، به من می گفت که 4 عنوان از کتاب های وی به صورت غیرقانونی در همین نمایشگاه و در همین شبستان، در چهار غرفه مختلف در حال عرضه است. ما تک تک اینها را رفتیم و دیدیم و سعی کردیم آسیب شناسی کنیم که چطور ممکن است چنین اتفاقی صورت بگیرد!؟ وقتی بررسی کردیم، به این نتیجه رسیدیم که باید 60 درصد غرفه ها را برای یک روز تعطیل می کردیم.

* این اتفاقات بیشتر در بخش ناشران عمومی رخ می داد یا تخلف در کل نمایشگاه مشاهده می شد؟

طبیعتاً در بخش ناشران عمومی، بیشتر بود ولی در بخش های دیگر هم بود. حالا شما فکر کنید در چنین شرایطی، کسانی که از دخالت تشکل های نشر در برگزاری نمایشگاه کتاب، شاد نبودند، موضوع را اینگونه جلوه می دادند که اینها دارند نان بُری می کنند. من نمی دانم این چه نان بُری است که همکارِ ناشر ما که با هزار بدبختی و مشکل در نمایشگاه شرکت کرده، باید با ضرر و زیان روبرو شود و اصلاً یک نمایشگاه از هویت واقعی خودش دور شود و تبدیل به نه فقط فروشگاه کتاب بلکه فروشگاه کتاب های غیرقانونی شود، آن وقت در کنار او کسانی که هیچ زحمتی نکشیده اند، آثار او را به راحتی عرضه کنند و سودش را ببرند!؟ این واقعاً طنز تلخی است! منتهای مراتب، ما دیگر روی عدد 116، برخوردها را متوقف کردیم و البته این را هم از آقای دکتر صالحی خواهیم خواست که اینها سال دیگر نباید در نمایشگاه حضور داشته باشند. ما چیزی حدود 400، 500 غرفه را شناسایی کردیم ولی همانطور که گفتم روی 116 دیگر متوقف شدیم. این درست مثل همان منفعتی است که گیرِ آن لامپ فروش می آید، حالا شما اغذیه فروشی را بگذارید کنار چون به هر حال مردم گرسنه می شوند و باید غذای گرم بخورند و بالاخره فعالیتش در نمایشگاه توجیهی دارد.

* آیا شما به عنوان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، این سیاست برخورد با متخلفان نمایشگاه امسال را در بحث تجدید نظر در پروانه نشر آنها هم تعقیب خواهید کرد؟

اول این نکته را بگویم که یکی از کارهای بزرگ دیگری که در این دوره رخ داد، این بود که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران استان، کننده دارد. اما اصل مسئله؛ واقعاً دلیل این همه سخت گیری در خصوص پروانه نشر چیست؟ چرا باید پروانه طبابت را سازمان نظام پزشکی و پروانه وکالت را کانون وکلا صادر کند اما پروانه نشر را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؟ دولت باید متوجه این نکته باشد که تقویت اتحادیه های صنفی اقدام بسیار موثری در جهت کاهش معضلات آن حوزه است چون این نهاد مدنی است که در مقاطع حساس می تواند به کمک دولت بیاید. شاید این مثال، اهمیت موضوع را بیشتر روشن کند؛ امسال با توجه به کاهش بودجه نمایشگاه، هزینه اجاره غرفه افزایش پیدا کرد ولی اعتراض و سر و صدایی پیرامون این موضوع شنیده نشد. یعنی بسیار کم بود. چرا؟ چون ناشران می دیدند که تشکل هایشان در نمایشگاه حضور دارند.

* ظاهراً شما به صدور پروانه فعالیت کتابفروشی ها توسط وزارت ارشاد هم معترض هستید. ولی این چیزی بود که خود شما سال گذشته با مسئولان وزارت ارشاد، سرِ آن به توافق رسیدید.

این یک توافق نبود. بند ل ماده 139 قانون اصلاح قانون مالیات های مستقیم تصریح دارد که فعالیت های انتشاراتی، فرهنگی، هنری، مطبوعاتی که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می شوند، از پرداخت مالیات معاف هستند. بنابراین به نظر می رسد که شرط برخورداری از این معافیت مالیاتی، داشتن مجوزِ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. در همان دستورالعمل ماده 12 آئین نامه مربوطه، تبصره ای وجود داشت که سال 83 تدوین شده بود و درباره مجوزهای تبعی که معنی آن کاملاً معین است، صحبت می نماید، یعنی مجوزهایی که به تبع اختیار وزارت ارشاد صادر می شود. در آنجا صراحتاً قید شده بود که ارشاد می تواند این اختیار را به مراجع دیگر تفویض کند و باز هم صراحتاً تاکید شده بود که چنین مجوزهایی در حکمِ مجوز وزارت ارشاد است. و البته بر همین اساس هم عمل می شده یعنی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران لیست اعضای کتابفروش خود را به معاونت فرهنگی وزارت ارشاد می فرستاد و اگر به تائید این معاونت می رسید، یک نامه روی آن می نوشتند و لیست را برای برخورداری این کتابفروشی ها از معافیت مالیاتی، به سازمان امور مالیاتی ارسال می کردند.

در بحث هایی که ما با سازمان امور مالیاتی و وزارت ارشاد داشتیم از جمله در میزگردی که به میزبانی شما در خبرنگاران برگزار گشت، سازمان امور مالیاتی تاکید می کرد که این مجوز قابل تفویض نیست و وقتی من اشاره می کردم به چنین تبصره ای، دوستان سازمان امور مالیاتی می گفتند که خودِ ما این تبصره را تدوین کرده ایم، خودمان هم آن را برمی داریم! ولی وقتی در 24 اسفند 93 این دستورالعمل به امضای وزرای اقتصاد و فرهنگ رسید، ما دیدیم که خوشبختانه این تبصره کماکان هست. ما اخیراً مذاکراتی را با وزارت اقتصاد و امور دارایی شروع کرده ایم که این مسائل را رفع کنیم. واقعیت این است که صدور پروانه فعالیت کتابفروشی ها توسط وزارت ارشاد، مشکل بزرگی را برای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران ایجاد می نماید و تمام توضیحاتی را که من در اهمیت ایجاد اتحادیه ها و تقویت آنها عرض کردم، این اقدام [صدور پروانه فعالیت کتابفروشی ها توسط وزارت ارشاد]، اتحادیه ای مثل اتحادیه ناشران را هم که هنوز سرِ پا است، از کارمی اندازد. چون وقتی کسی بفهمد می تواند مجوز کتابفروشی اش را هم از ارشاد بگیرد، دیگر به اتحادیه نمی آید و دوباره همان وابستگی به دولت و از بین رفتن استقلال حرفه ای را شاهد خواهیم بود، و وابستگی به همان اقتصاد گلخانه ای و وابستگی به وزارت ارشاد، بیشتر و بیشتر و وضع نشر ما بدتر و بدتر می شود.

در همین شهر تهران، حداقل هفت، هشت هزار نفر هستند که پروانه نشر دارند، حداقل سه هزار تا از اینها سالی یک کتاب را چاپ می کنند ولی چند تا از آنها عضو اتحادیه هستند؟ 300، 400 تا بیشتر نیستند. چرا؟ چون آن سه هزار تا با همان مجوز ارشاد به راحتی می توانند کار کنند ولی اداره اماکن به هیچ عنوان هیچ نظارتی روی آنها ندارد. او می تواند در خانه خودش هم کار کند و هیچکس هم مزاحمش نشود ولی به محض اینکه بخواهد عضو اتحادیه شود و به صورت حرفه ای کار کند، اولین چیزی که اداره اماکن از او خواهد خواست، این است که برود دوربین مداربسته نصب کند و چند میلیون تومان فقط باید برای آن هزینه کند و موارد دیگر. این همان نکته ای است که قبلاً هم گفتم یعنی متاسفانه رعایت قانون، آدم را با مسائل بیشتری روبرو خواهد کرد تا عدم رعایت آن در صورتی که مردم باید از رعایت قانون، امنیت و آرامش و راحتی بیشتری را احساس کنند.

* پس شما تلاش خواهید کرد تا دوباره اختیار صدور پروانه فعالیت کتابفروشی ها به اتحادیه برشود؟

حتماً. ضمن اینکه یک رای از شعبه اول دادگاه تجدید نظر دیوان عدالت اداری برای یکی از کتابفروشی های بزرگ کشور صادر شده است که دقیقاً بر درست بودن آن تفویض اختیار، تاکید دارد. ما در صحبتی هم که با معاون فرهنگی وزیر ارشاد داشته ایم، قرار شد که طی روزهای آینده لیست اعضای کتابفروشمان را برای سال 93 - چون تاریخ اجرای دستورالعمل از ابتدای 93 است - به معاونت فرهنگی ارسال می کنیم تا از معافیت مالیاتی برخوردار شوند.

* آقای صالحی وعده داده بود که ریز هزینه های بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بعد از انتها این نمایشگاه اعلام خواهد شد. به عنوان سخنگوی شورای سیاستگذاری این نمایشگاه، بفرمائید آیا فهرست هزینه های اجرا شده، الان تهیه شده است و این لیست چه زمانی منتشر خواهد شد؟

یکسری پرداخت ها هست که باید انجام شود و در حال حاضر جمع بندی نهایی در این زمینه صورت نگرفته است. ولی همانطور که آقای صالحی اشاره کرد، این نکته بسیار مورد تاکید است و قطعاً این اتفاق خواهد افتاد و ریز هزینه ها اعلام خواهد شد. تصور ما این است که با توجه به درآمدزایی حاشیه ای نمایشگاه کتاب تهران برای مشاغل دیگر غیر از کتاب، نمایشگاه می تواند بدون استفاده یک ریال از بودجه عمومی خودش را اداره کند و ضرورت شفافیت، همین است. نکته دیگری که من درباره نمایشگاه کتاب تهران لازم است بگویم، این است که نمایشگاه امسال چه از حیث بین المللی کامیابی های زیادی داشت و زمینه های خوبی برای ارتباط بیشتر و بهتر نشر ایران با نشر خارج فراهم شد. البته این راستا ساز و کاری جدی می طلبد.

به عنوان مثال همین کاری که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در دو سال گذشته در نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت انجام داد و کتاب هایی که از ایران در کاتالوگ این نمایشگاه مطرح شد و نتایج مثبتی که داشت، باید دنبال شود. پدیدآورندگان کتاب و ناشران ما متوجه شدند که کتابشان را ناشر و حتی مخاطب خارجی هم دیده است و می فرایند دنبال اینکه بدانند عکس العملش چیست؟ و آن وقت می رود دنبال تجدید نظر در نوع خلق اثر و انتشار آن. کاری که اتحادیه کرد، این بود که پنجره ای باز کرد به روی اهل قلم و ناشران ما. الان مخاطبان بزرگ خارجی مثل دانشگاه تورنتو، دانشگاه استنفورد و ... سرِ میز ما می نشینند و درباره عقد قراردادهای نشر با ما وارد مذاکره می شوند. اینها نشانه های مثبتی است از اینکه راستا، درست انتخاب شده اما نیازمند مقدماتی است که باید نسبت به فراهم شدن این مقدمات، کوشید.

* از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، ممنونم.

من هم از شما تشکر می کنم.

..................................

گفتگو از کمال صادقی

یومی بلاگ: یومی بلاگ | آرشیو خبری و مقالات متنوع وب