15 نکته درباره کوهستان ها - پرسینا بلاگ

به گزارش خبرنگاران، کوه ها از جنبه های مختلفی چون پوشش گیاهی، تعدیل آب و هوا و معادن از اهمیت خاصی برخوردار است. در ادامه به 14 نکته درباره کوه های کشور پرداخته شده است.

بنابر تعاریف دنیای، کوه سه ویژگی دارد که شامل ارتفاع، شیب و دامنه جغرافیایی است یعنی هر منطقه ای که این سه شاخص را دارا باشد، کوهستان نامیده می گردد. اما شاخص دیگری که می توان برای کوه در نظر گرفت تغییرات دمایی است که با تغییر ارتفاع همراه است به طوری که با افزایش ارتفاع از دمای هوا کاسته می گردد و در ارتفاعات هوا سردتر و امکان دوام برف بیشتر است و این موضوع باعث به وجود آمدن یخچال ها و برف چال های طبیعی در ارتفاعات می گردد که منابع آب شیرین هستند.

ایران روی کمربند خشک دنیا واقع شده است اما از مزیت طبیعی کوهستان ها برخوردار است که حدود نیمی از سطح کشور را در بر می گیرند و مهم ترین منابع تامین نماینده آب شیرین هستند.

ایران در مجموع 17 هزار هکتار پهنه دریافت و انباشت برف دارد که به نظر عدد قابل توجهی می آید اما وقتی به مساحت کل کشور یعنی یک میلیون و 680 هزار کیلومتر مربع تقسیم گردد، می بینیم آنچنان عدد بالایی نیست بنابراین این مسئله اولین و اصلی ترین هشدار است که باید در جهت حفظ و مدیریت منابع آبی خود کوشش کنیم تا بتوانیم از برف انباشته شده در ارتفاعاتمان به درستی استفاده کنیم.

دو عامل کلیدی طبیعی یعنی بیابان و کوهستان در فلات ایران حاکم است که مجاورت این دو سیستم شرایط اقلیمی ایران را رقم زده و باعث ایجاد تنوع آب و هوایی، تنوع زیستی و زیست بوم های متنوع در کنار یکدیگر شده است و به همین دلیل ایران را به عنوان کشور چهار اقلیم می شناسند.

دو سلسله جبال اصلی ایران یعنی البرز و زاگرس با بیش از 3000 متر ارتفاع به دلایل مختلفی از جمله تنوع زیستی، دانش بومی، فرهنگ و... اهمیت بسیاری دارند.

زاگرس طولانی ترین رشته کوه ایران است که از شمال غرب به شکل یک قوس عظیم تا مناطقی از جنوب و جنوب شرق کشور ادامه دارد. عرض بعضی مناطق زاگرس مرکزی به بیش از 400 کیلومتر می رسد و از مرتفع ترین کوه های آن می توان به رشته کوه های دنا، زردکوه و اُشترانکوه اشاره نمود که همگی بیش از 4000 متر ارتفاع دارند. بیشترین حجم بارندگی کشور در ارتفاعات زاگرس رخ می دهد.

کوه دماوند، به عنوان بلندترین قله کشور که در رشته البرز واقع شده است علاوه بر دارا بودن ارزش های طبیعی، از نظر تاریخی و فرهنگی نیز ارزشمند است و نام این قله زیبا در داستان هایی همچون زال و سیمرغ، فریدون و آرش کمانگیر وجود دارد.علم کوه از نظر جاذبه های کوهنوردی بسیار خاص است و مجموعه ای از دیواره ها و ارتفاعات مختلفی در این کوه دیده می گردد که نه تنها برای کوهنوردان ایرانی بلکه برای کوهنوردان دنیا نیز دارای جذابیت است. کوه سبلان نیز جزو معدود کوه های دنیاست که دریاچه معروف آن چشم انداز بسیار زیبا و منحصر به فردی دارد.

رشته کوه های پراکنده دیگری مانند شیرکوه و الوند در بخش های داخلی ایران وجود دارند که حیات، معیشت و فعالیت های کشاورزی مردم به آن وابسته است. این کوه ها علاوه بر تامین آب شیرین مناطق و شهرهای اطراف باعث تعدیل آب و هوا می شوند. به عنوان مثال شیرکوه، منبع تامین آب شهر یزد است که در مجاورت کویر و منطقه کاملا خشک واقع شده است.

بر اساس تحقیقات سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) کوهستان های دنیا در طبقه بندی های مختلف از جمله کوه های مناطق خشک و کوه های مناطق مرطوب قرار دارند. کوهستان های کشور ما جزو کوه های خشک هستند و از این رو اهمیت آن ها برای ما دوچندان می گردد چراکه اگر این کوهستان ها را نداشتیم سرتاسر فلات ایران می توانست یک بیابان خشک مانند بخش هایی از کشور لیبی و مصر که کوهی ندارند، باشد.

تنوع زیستی یکی دیگر از مزیت های کوهستان ها است که به دلیل رطوبت بیشتر مناطق کوهستانی، قابلیت رشد و نمو گیاهان در کوهستان ها بهتر است و به علت وجود کمربندهای ارتفاعی مختلف در کوه ها، این نواحی از تنوع زیستی بالایی برخوردارند. در کمربندهای ارتفاعی مختلف به دلیل تفاوت نوع خاک، جهت جغرافیایی، میزان رطوبت و ... تنوع زیستی غنی ای ایجاد شده است و تمام این عوامل باعث می شوند که در یک محدوده نسبتا کوچک از کوه ها انواع و اقسام گیاهان رشد نمایند.

حدود 25 درصد جنگل های دنیا کوهستانی هستند این درحالیست که بیشترین جنگل های ایران در کلاس جنگل های کوهستانی قرار دارند. جنگل های بلوط در کوه های زاگرس به حفظ منابع آب و خاک یاری می نمایند و جنگل های هیرکانی رشته کوه البرز از نظر تنوع گونه ای ارزش دنیای دارند.

در ایران تا به امروز 8000 گونه گیاهی شناسایی شده که نزدیک به 1700 گونه اندمیک و منحصر به فرد ایران هستند و رویشگاه آن ها مناطق مرتفع و کوهستانی است؛ همچنین مراتع کوهستانی، علوفه میلیون ها راس دام را تامین می نمایند که در تامین مواد لبنی و پروتئینی انسان ها اهمیت دارند. پوشش گیاهی کوه ها همچنین باعث نفوذ آب و تقویت منابع آب زیرزمینی می شوند و از وقوع سیل جلوگیری می نمایند. در صورت تخریب پوشش گیاهی در کوه ها، آب در سطوح شیب دار جریان پیدا می نماید و موجب فرسایش شدید خاک، وقوع سیل و دیگر خسارات می گردد.

کوه ها منبع معادن بسیاری از جمله سنگ و فلز هستند. نمی توان گفت از هیچ معدنی بهره برداری صورت نگیرد چون کار، معیشت و بعضی مسائل مالی کشور به معادن وابسته است. بهره برداری از معادنی که به لحاظ زیست محیطی حساس یا ارزشمند هستند، مجاز نیست بنابراین معادن باید پیش از شروع عملیات استخراج آنالیز شوند، گرچه همین آنالیز های اولیه نیز تخریب زیادی را به کوهستان ها وارد می نماید.

کوهستان ها را از نظر فرسایش و فشارهای وارده به آن می توان به سه دسته تقسیم کرد. دسته اول کوه هایی هستند که در نزدیکی و حاشیه شهرها قرار دارند که بیشترین فشار را از ناحیه جمعیت و تغییر کاربری تحمل می نمایند. دسته دوم کوه ها و قله های منحصربه فرد شامل کوه های دماوند، سبلان و علم کوه می شوند و دسته سوم سایر کوهستان های کشور هستند که کمتر دست خورده اند. این دسته دور از دسترس و پراکنده هستند بنابراین فشار نسبتا کمتری به آن ها وارد شده راست.

جاده کشی، چرای بی رویه دام، بهره برداری از معادن، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، علف چینی و کندن بوته ها و حضور توریست از دلایل تخریب و نابودی کوهستان ها هستند.

سفرهای ادلیا: سفرهای ادلیا: ارزانترین تورهای مسافرتی اروپایی، آسیایی و کانادا