آنچه باید درباره مدارس نوین شهر اصفهان بدانیم - پرسینا بلاگ

به گزارش خبرنگار خبرنگاران، اسفندیار معتمدی، پژوهشگر حوزه مدارس در نشست پنجشنبه های اصفهان که 27 شهریور ماه با موضوع مدارس نوین شهر اصفهان در گذر فرهنگی چهارباغ برگزار گردید، اظهار کرد: آموزش وپرورش گذشته ما توانسته بود بزرگانی همچون ابوعلی سینا و زکریای رازی را تربیت کند، اما آن آموزش وپرورش نمی تواند، مسائل امروز دنیا را حل نماید. زمان جنگ ایران و روسیه وقتی کشورمان باخت، بیش از قبل متوجه تربیت نیروی متخصص شد به همین خاطر آموزش وپرورش جدید به منظور تربیت افراد برای اداره کشور پایه گذاری شد.

وی ادامه داد: پیشرو این کار امیرکبیر بود. او در سال 1230 قمری دارالفنون را تأسیس کرد و 30 سال بعد از تأسیس دارالفنون، ظل السلطان-حاکم اصفهان برای ناصرالدین شاه نامه نوشت و گفت در جلفا که هزار نفر هم جمعیت ندارد پنج تا شش مدرسه است، اما اصفهان یک مدرسه هم ندارد. به این ترتیب ناصرالدین شاه در سال 1298 قمری چند معلم فیزیک، شیمی، ریاضی، پزشکی و... را برای تدریس به اصفهان اعزام کرد و نخستین مدرسه تأسیس شد.

این پژوهشگر توضیح داد: نخستین مدرسه اصفهان همان کاخ هشت بهشت است که به نام مدرسه همایونی شناخته می شد و نظامیان در آن آموزش می دیدند. این مدرسه در عرض سه سال 21 هزار نظامی مسلح برای ظل السلطان تربیت کرد و وقتی خبر آماده سازی چنین لشکری به ناصرالدین شاه رسید او دستور تعطیلی مدرسه همایونی و تبعید اساتید آن را صادر کرد!

معتمدی با اشاره به اینکه بعد ازاین واقعه دیگر کسی در اصفهان جرات تأسیس مدرسه نداشت، گفت: بیست سال بعد میرزاباقرخان مشیرالملک در سال 1318 قمری، دو مدرسه باقریه را یکی در چهارسوی شیرازی ها و دیگری در محله شهشهان تأسیس کرد، اما به دلیل اینکه مخارج این مدارس بر عهده خود مشیرالملک بود بیش از شش سال دوام پیدا نکرد و می توان گفت که تا پیش از مشروطیت تمام مدارس در اصفهان بسته شده بود.

وی اظهار کرد: بعد از مشروطه، در سال 1225 قمری، نخستین مدرسه در اصفهان دایر شد که بیشتر برای ایتام بود و بعد از احداث این مدرسه، نهضت مدرسه سازی در اصفهان به قدری جریان پیدا کرد که فقط میرزا سعید طباطبایی چندین مدرسه در اصفهان را مدیریت می کرد.

این پژوهشگر اعلام کرد: در سال 1297 با وقوع جنگ دنیای اول، خشکسالی، بیماری همه گیر و... اقتصاد کشور دچار تأثیرات منفی شد و مدارس ملی به دلیل عدم تأمین مخارج تعطیل شدند. در آن موقع وزیری با تدبیر به نام میرزا احمدخان بدر، طرحی مبنی بر تأسیس مدارس دولتی به دولت داد و در سال 1297 اولین مدارس دولتی در کشور تأسیس شد. مخارج آن نیز از یک صدم حقوق سالیانه کلیه کارکنان دولت، بخشی از درآمد مالکین بزرگ تأمین می شد و در همین سال اداره معارف در اغلب استان ها از جمله استان اصفهان شروع به فعالیت کرد.

معتمدی اضافه کرد: در سال 1230 طی سه سال مدرسه ای در اصفهان ساخته شد که معماری ایرانی و سنتی داشت، اما همه استانداردهای معماری مدارس نوین مثل زمین بازی، کارگاه و ... را دارا بود که هنوز این امکانات و استانداردها در بعضی از مدارس اصفهان وجود ندارد.

وی ادامه داد: این مدرسه به وسعت هشت هزار و 550 متر در بهترین نقطه اصفهان با نام هراتی تأسیس شد و دکتر سازش، مرحوم هراتی را تشویق به ساخت این مدرسه کرد.

میترا گودرزی، دیگر پژوهشگر حوزه مدارس در این نشست، گفت: بیش از صد سال گذشت، تا بانوان کشور بتوانند کرسی مدارس و دانشگاه ها را از آن خود نمایند و این راه بسیاری دشواری بود. با نزدیک شدن به انقلاب مشروطه، بچه ها از مکتبخانه ها و مدارس که خاص طلاب بود، آرام آرام فاصله گرفته و وارد مدارس نوین شدند.

وی با بیان اینکه نظام آموزشی اصفهان مدیون خانواده محاسب الدوله است، گفت: این خانواده به عنوان اولین رئیس اداره معارف و اوقاف شهر اصفهان در بازگشایی مدارس نوین اصفهان کوشش فراوانی کردند و تأسیس مدارسی همچون نظامی، فردوسی، سعادت ملی و بهشت آیین نیز ماحصل کوشش ها و پیگیری های این خانواده بود.

گودرزی یادآور شد: مدرسه بهشت آیین که بیش از 117 سال قدمت دارد در گذشته مدرسه دوشیزگان نام داشت و دستاورد هیئت مذهبی مرسلین انگلیس است. البته قبل از اینکه این هیئت مذهبی برای ساخت مدرسه دست به کار گردد، هیئت مذهبی فرانسوی، مدرسه فرانسوی ها را در شهر اصفهان راه اندازی و احداث نموده بود و به تدریس زبان فرانسه، تاریخ و جغرافیا، خیاطی و خانه داری مبادرت می ورزید.

این پژوهشگر توضیح داد: مدارس بهشت آیین، استیورت مموریال کالج یا دبیرستان ادب فعلی، مهرآیین یزد و مسیونری کرمان؛ مدارسی هستند که توسط هیئت مذهبی مرسلین انگلیس در ایران راه اندازی شده و می توان گفت که دستاورد بزرگی در نظام نوین آموزشی ایران بودند.

وی اعلام کرد: اغلب مردم اصفهان فکر می نمایند که مدرسه بهشت آیین در ابتدای تأسیس در همین مکان فعلی بنا شده درصورتی که این مدرسه در محله جلفا بوده و به همت خانم استوارت همسر رابرت بروس احداث شد، اما چون تعداد مراجعه نمایندگان به این مدرسه زیاد شده به باغی در خیابان شیخ بهایی منتقل می گردد.

وی ادامه داد: خانم میس آیدین که از سمت مادر تباری ایرلندی داشته کوشش های زیادی برای توسعه مدرسه دوشیزگان یا بهشت آیین می نماید و بعد از انتقال به بازارچه کازرونی و استقبال بیشتر خانواده ها باغی را در نزدیکی عمارت هشت بهشت خریداری و مدرسه دوشیزگان را با نام جدید بهشت آیین در آنجا تأسیس می نماید.

گودرزی با اشاره به دوراندیشی میس آیدین، گفت: عمارتی جنب این مدرسه برای اقامت شبانه روزی دانش آموزانی که از راه دور برای تحصیل به این مدرسه می آمدند توسط این خانم خریده شده که همان خانه معروف مشیر الممالک است.

این مدرس دانشگاه گفت: خانم مری ایزاک، یکی دیگر از دبیران مدرسه بهشت آیین در آن موقع بود که تأثیر فراوانی بر روی دانش آموزان مدرسه داشته و از او به عنوان نخستین بانوی دوچرخه سوار اصفهان یاد می گردد. او به دختران دوچرخه سواری را آموزش می داد.

وی ادامه داد: مری ایزاک از دانشگاه کمبریج فارغ التحصیل شده و مدتی رئیس مرکز شبانه روزی اقامتگاه بهشت آیین بود. او خود نیز اقدام به تأسیس مدرسه رحمت آیین کرد و مدت زمانی نیز به عنوان مدرس در مدرسه شاهدخت آذر سابق و فردوس فعلی که اکنون جای خودش را به مدرسه گلبان داده است، تدریس می کرد.

گودرزی توضیح داد: همه دانش آموزانی که در اصفهان درس می خواندند باید در مدرسه ستاره صبح که خوشبختانه ثبت ملی شده و در خیابان سیدعلیخان است، امتحان می دادند.

این پژوهشگر گفت: تا سال 1306 تمام دروس در مدارس نوین به زبان انگلیسی تدریس می شد و در سال 1307، پهلوی اول تصمیم گرفت که زبان اول در مدارس، زبان فارسی باشد. در سال 1319 مجدداً طرحی به شورای ملی برده شد که مدارس باید از دست مسیونرهای خارجی، خارج گردد. به این ترتیب چهار مدرسه مذکور از مسیونرهای خارجی خریداری می شوند و در اختیار نظام آموزش وپرورش وقت قرار می گیرند.

وی ادامه داد: با این اتفاق برنامه مدارس تغییر کرد و آقای منصوری به عنوان نخستین مدیر ایرانی برای مموریال کالج یا دبیرستان ادب فعلی انتخاب شد. خانم میس آیدین نیز چون تابعیت ایرانی داشت و بدون حاشیه بود تا سال 1331 در سمت خود در مدرسه بهشت آیین ماند، اما بعد از کودتای 28 مرداد عزل و آقای تدین جانشین او شد. این تغییر در مدیریت مدرسه، خوشایند دانش آموزان نبود به همین دلیل گروهی از آنها به مدرسه رودابه که تحت سرپرستی مسیونرهای فرانسوی بود، رفتند.

وی با اشاره به مدرسه نورآیین، گفت: این مدرسه نیز یکی از دستاوردهای مسیونرهای انگلیسی است که خاص دانش آموزان دختر نابینای اصفهانی بود و توسط زنی به نام الیزابت و هفت جوان دیگر راه اندازی می گردد.

به گزارش خبرنگاران، در خاتمه این نشست فیلم کلاس الفبا به کارگردانی فرهاد بردبار به نمایش درآمد.

پریها: پریها | اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما