اشتغال مستقیم 1400 نفر با بهره برداری از بناهای تاریخی - پرسینا بلاگ

به گزارش خبرنگاران، خبرگزاری ایلنا با با پرهام جانفشان (مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی) گفتگویی انجام داده که در ادامه می خوانید.

چگونه شد که صندوق احیاء بناهای تاریخی وارد عرصه سرمایه گذاری و به مزایده گذاشتن بناهای تاریخی شد؟

صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی از سال 84 به صورت رسمی و از سال 86 به صورت عملی فعالیت خود را شروع کرد و امروز حدود یک دهه از فعالیت آن می گذرد. در اوایل، صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی دارای وظایفی بود که در دوره خود نو و بدیع بود چراکه سعی می کرد بخشی از بودجه عمرانی دولت را با دخیل کردن بخش خصوصی، ذخیره کند. دولت درحال حاضر دارای 500 هزار میلیارد تومان پروژه عمرانی نیمه تمام در کل کشور است و سیاست برآن است که منابع عمرانی که به این پروژه ها که از 10 تا 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارند، تخصیص پیدا می نماید از بخش خصوصی تامین گردد و بهره برداری نیز به بخش خصوصی اختصاص یابد.

درعین حال نباید فراموش کرد که میراث فرهنگی دارای بناهای تاریخی متعددی است که باید توسط پروژه های عمرانی مورد مرمت و استفاده قرار گیرد. از آنجا که سازمان میراث فرهنگی بودجه لازم برای مرمت تمام بناهای تاریخی را ندارد و این بناها در حال تخریب هستند، از این رو دولت در اوایل دهه 80 برآن شد که با بکارگیری سرمایه بخش خصوصی، مرمت آثار تاریخی را انجام دهد و آن بنا را به چرخه بهره برداری بازگرداند. اینگونه بود که صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی تشکیل شد. تا قبل از سال 92، بیشتر درگیر مبانی ساختاری و اسنادی خود بود و حدود 10 بنا واگذار شد. اما از سال 92 تاکنون 70 بنای تاریخی به سرمایه گذار واگذار شده است و 20 بنای تاریخی به بهره برداری رسیده است.

طی این سال ها علاوه برآنکه در اعتبارات عمرانی دولت صرفه جویی شد و براساس کارهای کارشناسی شده حجم سرمایه ای که بخش خصوصی باید در پروژه های واگذارشده اعمال کند نیز 90 میلیارد تومان برآورد شد، درعین حال با بهره برداری از این بناها و حضور آن در عرصه گردشگری و صنایع دستی، به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال ایجاد کردیم چنانکه به صورت میانگین 1400 نفر به صورت مستقیم مشغول به کار خواهند شد.بنابراین علاوه برآنکه پول از دولت گرفته نمی گردد و درعین حال اشتغالزایی می گردد، شاهد رونق گردشگری منطقه نیز خواهیم بود.

در بهمن ماه سال گذشته بود که مجلس شورای اسلامی مصوبه ای را درنظر گرفت که عنوان صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی را تغییر داد و فعالیت های آن را گسترده تر کرد چنانکه در قانون جدید، دولت موظف شده است که اساسنامه ای تنظیم کند و نام این صندوق از مهرماه امسال به عنوان صندوق توسعه صنایع دستی، فرش دستبافت و صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی تغییر خواهد نمود.

از زمانی که به عنوان مدیرعامل صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی مشغول به کار شدم چند هدف را در نظر گرفتم. نخست آنکه مردم باید بیشتر با صندوق آشنا شوند چراکه هدف ما صرفا واگذاری اماکن تاریخی و جذب سرمایه گذار نیست بلکه ما درصدد آن هستیم که فرهنگ استفاده از بناهای تاریخی و احیاء آن را در سطح جامعه گسترش دهیم. چراکه چند صد هزار خانه تاریخی داریم که در دستان بخش خصوصی است و دولت برای تملک آن ورود ننموده. از دیگر سو مردم در سطح جامعه نسبت به بهره بردار از بناهای تاریخی ذهنیتی دارند که به نوعی از حفظ و احیاء آن ممانعت می نماید چراکه براین باورند که اگر اثری در میراث ثبت گردد دیگر نمی توانند از آن بهره برداری نمایند و ما باید این ذهنیت را اصلاح کنیم.

برای آنکه ذهنیت عموم جامعه را نسبت به خانه های تاریخی و ثبت در فهرست میراث ملی تغییر دهید چه کارهایی انجام داده اید؟

پیشنهاد می دهیم، مالکان خانه های تاریخی درصدد مرمت و احیاء بنا برآیند و از آن برای کسب درآمد بهره جویند. درواقع می توانند با درنظر دریافت برنامه ریزی تجاری، بنای تاریخی را تبدیل به اداره و دفتر کار و حتا مطب پزشک بنمایند.

چند روز پیش خبری درخصوص خانه پدری فروغ فرخزاد دریافت کردیم که مالک از تمایلش برای ساخت و ساز اطلاع داده بود. قطعا ساخت پاساژ یا برج های چند طبقه در محل خانه های تاریخی، برای مالکان به صرفه تر و با سود مالی کلان همراه خواهد بود. صندوق چه برنامه ای برای جلب نظر مالکان برای احیاء بناهای تاریخی دارد؟

ما این امر را قبول نداریم. معتقد هستیم با طرح گذاری که انجام می دهیم، خانه ای که دارای مالک خصوصی است، با کاربری که از سوی صندوق ارائه می گردد و معافیت های مالیاتی و تسهیلاتی که از سوی صندوق توسعه ملی ارائه می گردد می تواند. پروژه های گردشگری تا 5 سال شامل معافیت های مالیاتی می گردد و بعد از آن نسبت به درآمدی که کسب می نماید مالیات می دهد. البته مصوبه ای در دست آنالیز و تصویب است که معافیت مالیاتی تا 10 سال افزایش یابد. درعین حال، کاربری ها را بدون اخذ عوارض به بنا اهدا می کنیم و معتقدم هستم، ماهیگری را یاد می دهیم. می توانیم حافظه تاریخی شهر را از این طریق تقویت کنیم.

قیمت گذاری قراردادهایی که برای مزایده گذاشته می شوند بر چه اساس و چگونه معین می گردد؟

کارشناس مرمت صندوق با تجربه ای که دارد و با در نظر دریافت تزیینات و دوره تاریخی بنا، هزینه ای را درنظر می گیرد که این هزینه به علاوه هزینه تجهیز و به روزرسانی تاسیسات به عنوان قیمت پایه در نظر گرفته می گردد. شعار ما این است کالبد قدیم، زندگی جدید تا بتوانیم فضایی دلنشین برای مخاطب ایجاد کنیم. انجام کارهای اداری و دریافت نظرات کارشناسان مرمت، دادگستری و ... حداکثر دو ماه زمان می برد. درعین حال به سرمایه گذار اعلام می کنیم که چند سال طول می کشد تا سرمایه او بازگردد.

سیاست صندوق در قبال واگذاری بناهای نفیس چگونه است؟ آیا تعریف معینی درخصوص نفایس ارائه شده است؟

حق واگذاری بناهای نفیس مانند کاخ ها و بناهای خاص را نداریم. در این میان کمیته ای در معاونت میراث فرهنگی وجود دارد که به ریاست محمدحسن طالبیان (معاون میراث فرهنگی) و با حضور جمعی از بزرگان علمی و تجربی حوزه میراث فعالیت می نماید و یک کمیته دولتی نیست بلکه مجموعه ای ست که براساس عقل جمعی میراث فرهنگی کشور فعالیت می نماید و پروژه های نفایس مورد تصویب قرار می گیرد. درحال حاضر فهرست نفایس بعضی از شهرستان ها معین است و ضوابط آن نیز معین است.

درواقع تعریف خاصی از نفایس وجود ندارد که با جزییات از نفایس سخن بگوییم. ممکن است امروز یک بنا از نظر خرد جمعی میراث نفیس نباشد اما مدتی بعد بر اساس خرد جمعی، همان اثر در زمره نفایس قرار گیرد.

پس از واگذاری بنای تاریخی به بخش خصوصی، چه روندی درخصوص مرمت بنا وجود دارد؟ آیا مرمتگر ازسوی صنوق یا سازمان میراث و گردشگری معرفی می گردد یا توسط بخش خصوصی؟

اجباری برای بخش خصوصی درخصوص انتخاب مرمتگران سازمان میراث فرهنگی وجود ندارد اما اگر از ما مشورت بگیرند فهرستی از اسامی 500 استاد کار که در سایت موجود است را در اختیارشان قرار می دهیم. با این وجود مرمتگرانی که توسط بخش خصوصی معرفی می شوند باید حداقل های مدنظر کارشناسان صندوق احیاء را داشته باشد. فهرست پیمانکارها، مشاورها و استادکارها در سایت صندوق احیاء موجود است.

وضعیت کنونی عمارت مسعودیه پس از باز پس گیری این عمارت از شرکت عظام چگونه است؟ آیا درهای این عمارت به روی عموم جامعه باز می گردد؟

پس از بازپس گیری عمارت مسعودیه از سرمایه گذار که به تعهدات خود عمل ننموده بود، در انتظار رای دادگاه هستیم و تاکنون دراین خصوص رای صادر نشده است. بخش حقوقی صندوق احیاء پیگیر این پرونده است. با این وجود مالکیت آن در اختیار دولت و صندوق احیاء است و درصدد آن هستیم تا بتوانیم از فضای آن استفاده کنیم و درها را به روی مردم نبسته ایم. اما باید حداقل هایی در حد آب خوردن در اختیار بازدیدنمایندگان قرار گیرد. از این رو در ذهن دارم که با ایجاد حداقل امکانات، شرایط را برای بازدید موقت ایجاد کنیم. درعین حال باید تکلیف قرارداد شرکت عظام معین گردد تا بتوانیم عمارت مسعودیه را به سرمایه گذار بعدی بدهیم.

چه برنامه هایی برای همکاری با سایر کشورها و جذب سرمایه گذاران خارجی برای حضور در صندوق احیاء دارید؟

یکی از حوزه هایی که روی آن تاکید داریم، ارتباط با کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه و غیرمتخاصم با جمهوری اسلامی مانند عمان، افغانسان، ترکیه و... است که آن را در برنامه کاری خود قرار داده ایم. درعین حال، تفاهم نامه ای با اسپانیا منعقد نموده ایم. اسپانیا یک شرکت دولتی به نام پارادورز با سابقه ای 80ساله در زمینه طرح، احیا و مرمت آثار تاریخی در اروپا دارد و همتای صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی در ایران است. این شرکت پیگیر اجرایی شدن تفاهمنامه است و علاقه دارد که در حوزه سرمایه گذاری و حفظ و احیای بناهای تاریخی ورود کند. این تفاهمنامه در دو بعد فنی و سرمایه گذاری منعقد شد. از آنجا که در حوزه سرمایه گذاری، مالکیت واگذار نمی گردد و قرارداد به صورت BOT (Build, operate, Transfer؛ ساخت- بهره برداری- واگذاری) است منعی برای حضور سرمایه گذار خارجی نخواهیم داشت. در این راستا طی یک ماه آینده با سفر سرمایه گذاران بخش خصوصی ایران به اسپانیا، این تفاهمنامه وارد بعد اجرایی خواهد شد. به زودی نیز شاهد سفر سرمایه گذاران اسپانیایی به ایران خواهیم بود. وزیر گردشگری عمان نیز که به ایران سفر نموده بود از علاقه و آمادگی خود برای تبادل تجربیات اطلاع داد. ما نیز درصدد توسعه روابط بین الملل هستیم.

آیا تبادل سرمایه گذار بین ایران و اسپانیا دو سویه خواهد بود؟

اسپانیا بسیار علاقه مند است که در حوزه اماکن تاریخی ایران سرمایه گذاری کند. حتا سفر سرمایه گذاران ایرانی به اسپانیا برای کسب تجربیات آنها در حوزه ارزآوری و الگوبرداری از چگونگی بهره برداری است. چراکه شرکت پارادورز، سالیانه 40 میلیون دلار سود خالص کسب می نماید و آن را به چرخه سرمایه گذاری وارد می نماید.ما نیز درصدد کسب تجربه هستیم.

باتوجه به آنکه طی سال های گذشته شاهد حضور کارشناسان ایتالیایی در ایران و مرمت آثار توسط آنها بودیم، شرایط همکاری با ایتالیا و حضور سرمایه گذاران ایتالیایی چگونه است؟

کشور ایتالیا نیز طی سال های گذشته درحوزه مرمت آثار تاریخی کارهای خوب و غیرخوب انجام داده است. اما آنها علاقه ای برای حضور در بخش سرمایه گذاری ندارند چراکه ایتالیا کشوری است که مملو از آثار تاریخی است و حتا بسیاری از اماکن را مرمت نموده اند اما کاربری خاصی ندارند. این درحالی است که اسپانیا با مرمت و احیاء قلعه های تاریخی درصدد استفاده و بهره برداری از آن برآمده و سیاست آن ها نیز در جهت هم افزایی و استفاده بهینه از آثار تاریخی است.

از حوزه نظارت و روندی که برای نظارت چگونگی انجام مرمت و احیاء بنا دارید برایمان بگویید. این نظارت ها چگونه انجام می گردد؟

در هر استان و برای هر بخش از فنی گرفته تا بهره برداری، ناظر داریم. همه کارشناسان ما، ناظر 5 تا 6 پروژه هستند و به صورت ماهانه یا هر 45 روز یکبار از پروژه ها دیدن می نمایند و روند کار را با نقشه ها و دستور کار مطابقت می دهند. سرعت پروژه را ارزیابی می نمایند. تاکنون هیچ مسئله ای بابت نظارت بهره برداری از آثاری که توسط صندوق احیاء واگذار شده نداشتیم و اگر مسئله ای بوده، در مورد پروژه هایی است که در حوزه معاونت میراث فرهنگی در حال مرمت و احیاء هستند. بیشترین مسائلی که در حوزه صندوق احیاء وجود دارد، ارائه تسهیلات و وام است و مشکل فنی نداشتیم.

بهره برداران بخش خصوصی، از چه نوع تسهیلاتی می توانند برای احیاء بناهای تاریخی استفاده نمایند؟

صندوق توسعه ملی در این حوزه ورود پیدا نموده است. در استان ها حدود یک میلیارد تومان وام داده می گردد و در کشور محدودیت نداریم.

هرچند به این مهم اشاره دارید که به سرمایه گذاران بخش خصوصی که تمایل دارند در حوزه حفظ و احیاء بناهای تاریخی ورود پیدا نمایند، وام داده می گردد اما طی سال های گذشته شاهد آن بودیم که در ارائه این وام ها نیز با مسائل زیادی روبه رو هستیم. آیا آماری از وام هایی که تعلق گرفته ، در اختیار دارید؟

صندوق توسعه ملی وام با سود 14 درصد ارائه می دهد و در پروژه های غیرتوسعه ملی، اگر سود 18 درصد باشد، 8 درصد آن توسط میراث فرهنگی به صورت یارانه پرداخت می گردد و 10 درصد توسط سرمایه گذار پرداخت می گردد. از آنجا که سرمایه گذاری در پروژه های صندوق احیاء زیاد نیست و از 300 میلیون تا 2 میلیارد تومان را شامل می گردد، در بیشتر مواقع سرمایه گذار با هزینه شخصی این کار را انجام می دهد و درخواست وام نمی نماید.

درحال حاضر تعداد زیادی از خانه ها و مکان های تاریخی در دست بخش خصوصی است و مالک خصوصی دارد. البته در بسیاری از موارد وضعیت و شرایط این خانه ها بسیار بد است. صندوق احیاء چه برنامه ای برای ساماندهی این بناها دارد؟

وظیفه صندوق احیاء این نیست که تمام مسائل میراث فرهنگی کشور را حل نماید. در ابتدای امر، وظیفه این است که بناهای دولتی که در اختیار دارد، احیاء کند اما درصدد تعریف بخشی هستیم که بناها با مالکیت خصوصی را تعریف کنیم که باید متولی خود را داشته باشد و پیشنهاداتی برای ترغیب مالکان جهت مرمت و احیاء بنا درنظر داریم. هرچند به دلیل موانع ذهنی که در شروع به آن اشاره داشتم، مالکان خصوصی بناها تمایلی برای ثبت اثر ندارند و نگرانی هایی بابت بروز مسائل از سوی میراث فرهنگی و جلوگیری از فعالیت های مالک وجود دارد. این درحالی است که در شهرهایی مانند کاشان و یزد، ارزش بناهای تاریخی بیش از سایر بناهاست و عموم جامعه تمایل دارند تا ملک آنها در زمره آثار تاریخی به ثبت برسد چراکه از یکسو می توانند با قیمت بالاتر بفروشند و از دیگر سو می توانند آن را به چرخه مالی وارد نمایند. این امر نشان از فرهنگسازی دارد که در منطقه صورت گرفته و باید این فرهنگسازی در تمام شهرهای ایران انجام گردد.

در حوزه وزارت مسکن نیز واحدی برای بهسازی و نوسازی بناها وجود دارد. صندوق احیاء بناهای تاریخی چه تعاملی با این بخش دارد؟

آن بخش در حوزه تسهیلات بهسازی و نوسازی فعال است و بیشتر درخصوص بافت های فرسوده کار می نماید. این درحالی است که در میراث فرهنگی؛ به بافت فرسوده اعتقاد نداریم. هرچند نام بافت فرسوده به نام بافت ناکارآمد شهری تغییر یافته اما آنها در حوزه بافت تاریخی و بناهای تاریخی وارد نمی شوند. در حوزه جداره سازی، کف سازی و باززنده سازی بافت ناکارآمد شهری فعال هستند.

گفت وگو: معصومه دیودار

پریها: پریها | اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما