چرا فداکاری برای دیگران هم باید در حد اعتدال باشد و چطور جلوی زیاده روی خودمان را بگیریم؟ - پرسینا بلاگ

1- فداکاری افراطی می تواند به وابستگی ناسالم منجر گردد

اگر همواره احتیاجهای دیگران را بر احتیاجهای خود ترجیح دهید، ممکن است در روابط خود الگوی وابستگی ناسالم (Unhealthy Dependence) ایجاد کنید. بعضی افراد ممکن است به مرور شما را به عنوان کسی ببینند که همواره در دسترس است و احتیاجهای آن ها را برآورده می نماید. این موضوع باعث می گردد که دیگران مسئولیت پذیری خود را کاهش دهند و برای کوچک ترین مسائل هم روی شما حساب نمایند. در چنین شرایطی، شما به جای یاری کردن، در واقع به رشد و استقلال دیگران آسیب می زنید. فداکاری واقعی به این معنا نیست که همواره مسائل دیگران را حل کنید، بلکه باید به آن ها یاد دهید که چطور خودشان راه چاره پیدا نمایند. اگر احساس می کنید که بعضی افراد همواره به شما وابسته هستند و از شما انتظار دارند که مسائلشان را حل کنید، وقت آن است که مرزهای سالم تعیین کنید.

2- زیاده روی در یاری به دیگران باعث فرسودگی فکری و عاطفی می گردد

یکی از خطرات بزرگ فداکاری بیش از حد این است که می تواند باعث فرسودگی فکری و عاطفی گردد. وقتی دائماً انرژی خود را صرف برطرف احتیاجهای دیگران می کنید، بدون آنکه به خودتان توجه داشته باشید، دچار خستگی مفرط خواهید شد. این شرایط ممکن است به مرور باعث استرس مزمن ، کاهش تمرکز و حتی علائم افسردگی گردد. افراد فداکار بیش از حد اغلب احساس بی ارزشی یا ناکارآمدی شخصی می نمایند، زیرا هرگز زمانی برای خودشان باقی نمی ماند. برای جلوگیری از این شرایط، باید زمان هایی را به خود اختصاص دهید و به سلامت روانی و جسمی خود اهمیت بدهید. یادگیری اینکه چگونه نه بگویید یکی از مهم ترین مهارت هایی است که می تواند شما را از فرسودگی نجات دهد.

3- فداکاری زیاد می تواند منجر به سوءاستفاده دیگران گردد

افرادی که بیش از حد برای دیگران از خودگذشتگی می نمایند، معمولاً در معرض سوءاستفاده احساسی و روانی (Emotional Manipulation) قرار می گیرند. بعضی افراد ممکن است متوجه شوند که شما همواره برای یاری کردن آماده هستید و از این موضوع برای استفاده شخصی بهره ببرند. در این حالت، شما به جای آنکه مهربانی و حمایت واقعی دریافت کنید، به فردی تبدیل می شوید که دیگران از او انتظار بی حد و مرز دارند. این شرایط می تواند باعث گردد که شما احساس کنید مورد بی احترامی قرار گرفته اید، اما همچنان به یاری کردن ادامه دهید، چون نمی خواهید کسی را ناامید کنید. تعریف حد و مرزهای تعیین و آگاهی از اینکه چه زمانی یاری کردن دیگر سالم نیست، به شما یاری می نماید که از این نوع سوءاستفاده ها جلوگیری کنید.

4- نادیده گرفتن احتیاجهای خودتان، باعث کاهش عزت نفس می گردد

وقتی دائماً احتیاجهای خودتان را قربانی کنید تا دیگران شادمان باشند، به مرور زمان عزت نفس شما کاهش می یابد. شما ناخودآگاه به فکر خود این پیغام را ارسال می کنید که خواسته های دیگران از شما مهم تر هستند و این طرز فکر می تواند تأثیر مخربی بر اعتمادبه نفس شما بگذارد. افراد باهوش عاطفی می دانند که برای یاری به دیگران، ابتدا باید از خودشان مراقبت نمایند. اگر شما دائماً احساس خستگی و بی انگیزگی دارید و فکر می کنید که همواره باید رضایت دیگران را جلب کنید، این نشانه ای از عدم تعادل در فداکاری شما است. حفظ تعادل بین یاری به دیگران و مراقبت از خود کلید داشتن روابط سالم و پایدار است.

5- فداکاری زیاد می تواند بر موفقیت شغلی و رشد فردی شما تأثیر منفی بگذارد

گاهی اوقات، زیاده روی در یاری به دیگران می تواند شما را از پیشرفت شخصی و حرفه ای باز دارد. وقتی همواره در حال برطرف احتیاجهای دیگران هستید، ممکن است فرصت های رشد خودتان را از دست بدهید. بعضی افراد به علت احساس گناه (Guilt) یا ترس از ناراحت کردن دیگران، از اولویت دادن به اهداف و احتیاجهای خود اجتناب می نمایند. اگر احساس می کنید که همواره برای دیگران وقت دارید اما برای خودتان نه، این یک هشدار است که باید تعادل را در زندگی خود برقرار کنید. موفقیت شخصی احتیاج به تمرکز، برنامه ریزی و اختصاص زمان برای خودتان دارد. یاد بگیرید که چگونه بین یاری به دیگران و تمرکز بر روی اهداف شخصی خود توازن برقرار کنید تا به رشد واقعی دست پیدا کنید.

6- فداکاری بیش از حد می تواند باعث احساس ناامیدی و دلخوری گردد

وقتی دائماً برای دیگران از خودگذشتگی می کنید اما در مقابل همان میزان محبت یا قدردانی را دریافت نمی کنید، ممکن است دچار احساس ناامیدی (Disappointment) شوید. بسیاری از افرادی که بیش از حد فداکارند، انتظار دارند دیگران نیز همان سطح از توجه و حمایت را به آن ها نشان دهند. اما واقعیت این است که نه تنها همواره این اتفاق نمی افتد، بلکه بعضی افراد حتی متوجه نمی شوند که چقدر برایشان زحمت می کشید. این مسئله می تواند باعث افزایش دلخوری (Resentment) و حتی کاهش کیفیت روابط گردد. در چنین شرایطی، فرد ممکن است احساس کند که فداکاری او بی فایده بوده و دیگران او را درک نمی نمایند. برای جلوگیری از این احساسات منفی، باید انتظارات خود را واقع بینانه تنظیم کنید و فقط زمانی برای دیگران از خودگذشتگی کنید که این کار واقعاً برای شما هم ارزشمند باشد. فداکاری نباید به بهای رنجش و خستگی عاطفی شما تمام گردد.

7- زیاده روی در فداکاری می تواند باعث کاهش زمان و انرژی برای خودتان گردد

همه ما تنها میزان تعیینی از انرژی و زمان در روز داریم و اگر بیشتر آن را صرف یاری به دیگران کنیم، دیگر زمانی برای خودمان باقی نمی ماند. این موضوع می تواند بر سلامت روان، رشد فردی و حتی شغل و زندگی اجتماعی شما تأثیر منفی بگذارد. افرادی که بیش از حد فداکاری می نمایند، معمولاً از اهداف و علایق شخصی خود غافل می شوند. وقتی همواره درگیر مسائل دیگران باشید، فرصت کمتری برای تمرکز روی رشد شخصی، یادگیری مهارت های تازه یا حتی استراحت و سرگرمی خواهید داشت. این موضوع در درازمدت باعث کاهش رضایت از زندگی و حتی احساس ناتوانی و ناکامی در رسیدن به اهداف می گردد. به همین علت، تعیین مرزهای تعیین (Healthy Boundaries) برای زمان و انرژی که صرف دیگران می کنید، لازم است. شما هم احتیاج به استراحت و توجه به خودتان دارید.

8- فداکاری بیش از حد می تواند باعث افزایش استرس و اضطراب گردد

اگر همواره نگران این هستید که چطور می توانید مسائل دیگران را حل کنید و آن ها را راضی نگه دارید، ممکن است دچار استرس مزمن شوید. افراد بیش از حد فداکار معمولاً احساس می نمایند که مسئول شادی و راحتی دیگران هستند، درحالی که این یک بار روانی سنگین است. این فشار دائمی می تواند باعث اضطراب، بی خوابی و حتی مسائل جسمی مانند سردرد و خستگی مفرط گردد. وقتی شما همواره در کوشش هستید که دیگران را راضی نگه دارید، بدن شما در حالت استرس باقی می ماند و هورمون هایی مانند کورتیزول (Cortisol) در سطح بالایی ترشح می شوند. این شرایط نه تنها بر سلامت جسمی و روانی شما تأثیر منفی دارد، بلکه ممکن است باعث گردد که به مرور زمان احساس فرسودگی و بی حالی کنید. برای کاهش این فشار، باید یاد بگیرید که همه مسائل را مسئولیت خود ندانید و اجازه دهید دیگران هم مسئولیت زندگی خود را بپذیرند.

9- بعضی افراد ممکن است از فداکاری شما سوءاستفاده نمایند

اگر همواره برای دیگران ازخودگذشتگی می کنید، بعضی افراد ممکن است این رفتار شما را یک وظیفه یا تعهد دائمی ببینند. این افراد ممکن است به جای اینکه قدردان شما باشند، انتظار داشته باشند که همواره آماده یاری باشید. در چنین شرایطی، فداکاری شما به جای یک عمل محبت آمیز، به یک وظیفه اجباری تبدیل می گردد. بعضی افراد حتی ممکن است به شکل ناخودآگاه از مهربانی شما سوءاستفاده نمایند و هر بار که به آن ها یاری نکنید، احساس گناه و عذاب وجدان در شما ایجاد نمایند. به همین علت، مهم است که مرزهای خود را تعیین کنید و یاد بگیرید که نه گفتن بخشی از احترام به خودتان است. اگر احساس می کنید که کسی از فداکاری شما استفاده ابزاری می نماید، وقت آن است که محدودیت های روشنی تعیین کنید و روی روابط خود بازنگری داشته باشید.

10- تعادل بین فداکاری و خودمراقبتی، کلید زندگی سالم تر است

فداکاری و یاری به دیگران در ذات خود ارزشمند است، اما زمانی که این کار باعث گردد از احتیاجهای خودتان غافل شوید، دیگر سالم نیست. مهم ترین نکته ای که باید یاد بگیرید، ایجاد تعادل بین یاری به دیگران و مراقبت از خودتان است. شما می توانید مهربان و حمایت نماینده باشید، اما همچنان به احتیاجهای شخصی خود نیز توجه کنید. داشتن مرزهای سالم، مراقبت از سلامت روانی و جسمی، و اختصاص زمان برای خودتان به شما یاری می نماید که نه تنها فردی مفید برای دیگران باشید، بلکه از زندگی خودتان هم لذت ببرید. همواره به یاد داشته باشید که شما هم شایسته دریافت محبت و توجه هستید و فداکاری نباید تنها در یک جهت باشد. اگر یاد بگیرید که چگونه این تعادل را برقرار کنید، هم می توانید به دیگران یاری کنید و هم از خودتان مراقبت کنید، بدون اینکه احساس خستگی یا فشار کنید.