کهگیلویه از نظر تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت زیادی است - پرسینا بلاگ

منطقه کهگیلویه به مرکزیت شهر دهدشت با مساحت حدود چهار هزارو 850 کیلومتر مربع در زاگرس جنوبی و در بخشهای غربی و شمال غربی استان کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است.

براساس نتایج آنالیز های انجام شده، میتوان گفت که منطقه کهگیلویه از تنوع قابل توجهی از آثار باستانی برخوردار است. این آثار شامل انواع محوطه های باستانی مانند تپه ها، غارها، پناهگاه های صخره ای، بناهای عام المنفعه مانند آسیاب ها، پل ها و آب انبارها می شود. این آثار نشان دهنده استقرار و فعالیت جوامع انسانی در این منطقه از دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر است.

شناسایی تاریخ باستان و تازه کهگیلویه می تواند اطلاعات ارزشمندی در خصوص تاریخ و فرهنگ ایران ارائه دهد. این امر می تواند به درک بهتر از تحولات تاریخی و فرهنگی این منطقه و ایران یاری کند.

علاوه بر این، شناسایی کهگیلویه می تواند به حفظ و احیای آثار تاریخی و فرهنگی این منطقه یاری کند. این امر می تواند به توسعه گردشگری و اقتصاد منطقه نیز یاری کند.

در آنالیز های انجام شده در این منطقه، تپه های باستانی شناسایی شده است. این تپه ها در نقاط مختلف منطقه پراکنده بوده و شامل تپه های طبیعی هستند. تپه های باستانی یکی از انواع محوطه های باستانی هستند که به علت تجمع مواد فرهنگی در طول زمان ایجاد می شوند. این مواد فرهنگی می توانند شامل بقایای معماری، ابزارآلات، سفال، فلز و غیره باشند.

در منطقه کهگیلویه سه تپه باستانی شناسایی شده که شامل تپه گردو، تپه تنگ کوشک و تپه برفدون می شود. تپه های باستانی کهگیلویه به علت شرایط محیطی نامناسب و نیز ساختار کوهستانی بودن منظره معیشتی جوامع منطقه برای شکل گیری تپه های حاصل از نهشته های استقراری باعث شده که تپه ها یکی از کم شمارترین انواع محوطه های شناسایی شده باشند.

عدم وجود شرایط محیطی مناسب برای تشکیل نهشته های استقراری در این منطقه از جمله عواملی است که در شکل گیری کم تعداد تپه های باستانی در کهگیلویه نقش داشته است.

بعلاوه، براساس مقاله کهگیلویه از نظر تاریخی و فرهنگی دارای اهمیت زیادی است، باید بدانید که ساختار کوهستانی منطقه کهگیلویه باعث شده که امکان تشکیل تپه های بزرگ و وسیع در این منطقه محدود باشد.

با این حال، وجود سه تپه باستانی در کهگیلویه نشان می دهد که این منطقه در گذشته نیز دارای سکونتگاه های انسانی بوده است.

غارهای باستانی کهگیلویه از جمله محوطه های باستانی مهم این منطقه هستند که می توانند اطلاعات ارزشمندی در خصوص تاریخ و فرهنگ کهگیلویه ارائه دهند. ادامه مطالعات باستان شناسی در منطقه کهگیلویه می تواند به شناسایی غارهای باستانی تازه و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این منطقه یاری کند.

غارهای طبیعی کهگیلویه در ارتفاعات مختلف کوههای این منطقه قرار گرفته اند. این غارها دارای اشکال و میزان های مختلفی هستند و از نظر قدمت نیز متفاوت هستند.

آنالیز های انجام شده بر روی غارهای کهگیلویه نشان می دهد که این غارها در دوره های مختلف تاریخی مورد استفاده انسانها قرار گرفته اند. از جمله مواد فرهنگی یافت شده در غارهای کهگیلویه میتوان به دست ساخته های تراشه سنگی، سفال و ابزارآلات فلزی اشاره نمود.

براساس یافته های سطحی، قدمت سکونت در غارهای کهگیلویه به احتمال زیاد به دوره های فراپارینه سنگی و شروع نوسنگی و دوران تاریخی ایلامی و متاخر اسلامی بر می شود.

در مجموع هم هشت پناهگاه صخره ای در منطقه کهگیلویه شناسایی شده است. این پناهگاه ها در بخش های مختلف منطقه پراکنده بوده و شامل پناهگاه های صخره ای کنده شده و پناهگاه های صخره ای طبیعی هستند.

در آنالیز های انجام شده در منطقه کهگیلویه هم 55 آسیاب، چهار پل و 2 آب انبار شناسایی شدند.

آسیاب ها در کنار رودخانه های دائمی و فصلی، نهرها و جوهای آب ساخته شده اند. براساس شواهد موجود، پراکندگی آسیاب ها در منطقه های است که شرایط مساعدتری برای فعالیتهای کشاورزی وجود داشته است.

مصالح استفاده شده برای ساخت این آسیاب ها عمدتاً از سنگ، ساروج و گچ است. ساختار اصلی آسیاب ها از سه بخش تشکیل شده است:

بخش اول شامل یک فضای مربع و مستطیل و در بعضی موارد، تا حدودی مدور اتاق مانند با پلان های تقریباً یکسان است. این بخش محل قرارگیری سنگ آسیاب است.

بخش دوم شامل مجرای ریزش آب یا تنوره آسیاب است؛ تنوره های آسیاب سازه های استوانه ای شکل هستند که از نظر ارتفاع و قطر دهانه با یکدیگر متفاوت هستند.

بخش سوم آسیاب ها، جویه های آبی است که برای راهنمایی آب به داخل تنوره آسیاب ساخته شده اند.

در نبود یافته های سطحی، ملاک دقیقی برای تاریخ گذاری آسیاب ها وجود ندارد. براساس گفته های اهالی محل، بیشتر این آسیاب ها تا دهه های قبل نیز مورد استفاده بوده اند.

چهار پل در منطقه کهگیلویه شناسایی شده اند. رودخانه مارن از گذشته تا کنون همیشه یک مانع طبیعی برای دسترسی به بخش های شمالی منطقه کهگیلویه بوده است. به همین علت پل ها برای تسهیل دسترسی به این بخش ها ساخته شده اند.

پل های شناسایی شده در منطقه کهگیلویه بر روی رودخانه های مارن و جن ساخته شده اند. این پلها با استفاده از سنگ، گچ و ساروج ساخته شده و از یک یا دو سو به بستر صخره ها تکیه دارند.

از پل های روی رودخانه جن تنها بقایای پایه و بخشهایی از یک طاقچه به جای مانده است. از پل های مارون نیز تنها بقایای اندکی از پایه ها به جای مانده است. مهمترین این پل ها، پل قلعه دختر است. از این پل بقایای 2 طاقچه به جای مانده و ساختار معماری آن به ساختارهای دوره های سلجوقی و صفوی شباهت دارد.

2 آب انبار در منطقه کهگیلویه شناسایی شده اند. آب انبار اشکفت لا و آب انبار سردآو. هر دوی این آب انبارها با استفاده از سنگ و ساروج به صورت مستقل ساخته شده اند.

با توجه به شناسایی نشدن محوطه های استقراری در نزدیکی این آب انبارها، احتمال می رود که کاربری آب انبار سردآو برای استفاده های کشاورزی بوده باشد. آب انبار اشکفت لا نیز ممکن است با استفاده از فضای اشکفت ال در ارتباط بوده باشد.

در نبود یافته های سطحی در سطح و اطراف این محوطه ها، تاریخ گذاری آنها سخت است و نمیتوان با اطمینان در خصوص آنها اظهارنظر کرد.

در آنالیز های انجام شده در منطقه کهگیلویه، 15 بردگوری شناسایی شد. این بردگوری ها در مکانهای مختلف در منطقه پراکنده هستند.

بردگوری ها در بلوکهای سنگی نسبتاً بزرگی از جنس سنگ آهک و بیشتر به صورت سنگ چین ایجاد شده اند. این سنگ ها ارتفاعات مختلفی دارند. بردگوری ها نیز در بعضی موارد بر بدنه صخره هایی ایجاد شده اند که دسترسی به آنها به سادگی ممکن نیست.

در این آنالیز ها، 14 خانه اربابی دارای استحکامات شناسایی شد. این خانه ها متعلق به خوانین آن منطقه بوده و اهالی محل آنها را به نام قلعه می شناسند. این خانه ها در واقع مکان های مسکونی و دارای استحکامات هستند. این خانه ها در بافت های روستایی منطقه قرار گرفته اند و بیشتر در بخش های شمالی منطقه پراکنده هستند. این خانه ها معمولاً از سنگ و گچ ساخته شده اند. بعضی از این خانه ها دارای دو طبقه هستند.

در این آنالیز ها، 11 دژ کوهستانی شناسایی شد. این دژها در ارتفاعات کوهستانی منطقه قرار گرفته اند و دارای ساختارهای معماری پیچیده ای هستند.

در آنالیز های انجام شده در منطقه کهگیلویه، 15 بنای مذهبی شناسایی شد. با توجه به ساختار معماری بناها و نیز سفال های گردآوری شده از سطح محوطه های اطراف بعضی از امامزاده ها، میتوان آنها را به سده های میانی و متأخر اسلامی نسبت داد. همه این بناها بارگاه امامزاده ها نیستند و بعضی از آنها ساختاری متفاوت تر داشته و به نظر قدیمی تر می رسد؛ دقیقاً مشابه چنین بنایی را به دوران ساسانی و اسلامی نسبت داده اند.

در این آنالیز ها، هفت گورستان شناسایی شد. این گورستان ها در دامنه های کوهستانی منطقه قرار گرفته اند و دارای ساختارهای معماری ساده ای هستند. این گورستان ها معمولاً از سنگ و گچ ساخته شده اند و دارای گورهایی با پوشش های مختلف هستند.

در این آنالیز ها، بقایای پنج راه سنگفرش شناسایی شد. این راهها در مسیرهای ارتباطی منطقه قرار گرفته و دارای اهمیت زیادی هستند.

در آنالیز های انجام شده در منطقه کهگیلویه، بقایای چهار کانال انتقال آب شناسایی شد. این کانال ها برای انتقال آب به منطقه ها مختلف منطقه ساخته شده اند.

در این آنالیز ها، بقایای 2 سنگآب شناسایی شد. این سنگآب ها برای جمع آوری آب در مقیاس کوچک ساخته شده اند.

در آنالیز های انجام شده در منطقه کهگیلویه، بقایای 2 سنگنبشته شناسایی شد. این سنگنبشته ها حاوی اطلاعاتی در خصوص تاریخ و فرهنگ منطقه هستند.

در این آنالیز ها، بقایای 2 سنگر شناسایی شد. این سنگرها برای اهداف دفاعی ساخته شده اند.

بلاد شاپور بافت تاریخی شهر دهدشت در کهگیلویه و بویراحمد یکی از مهمترین آثار باستانی ایران است که قدمت آن به پیش از اسلام باز می شود اما آثار برجای مانده آن بیشتر مربوط به دوره صفویه است. این اثر ارزشمند دارای ارزش های تاریخی، فرهنگی و گردشگری فراوانی است که می تواند به عنوان یک منبع مهم برای توسعه مالی و اجتماعی منطقه مورد استفاده قرار گیرد.